DOOR DE TUIN NAAR DE HEL

odilon redon afdaling in de hel

 

Zaterdagavond keek ik door het raam naar de grote, verwilderde tuin. Het was bijna donker, de bomen en struiken zwiepten in de felle wind.
Er was een gat in de tuinmuur geslagen. In de richting van dat gat, bijna niet meer zichtbaar, zag ik Peter De Roover, Jan Jambon, Bart De Wever en een tweetal naamloze figuranten, zich uit de voeten maken. Ze liepen gebukt, met angstige passen, alsof ze zich schaamden. Bijna al waren ze opgeslokt door het donkerste donker, het grote en ultieme Niets. Nog enkele seconden in de schaduw en dan weg, voor altijd. Dat is het lot van landvernietigers, dacht ik.
Zondagochtend ging ik even poolshoogte nemen. Van de hopelijk voor goed verdwenen vluchtelingen geen spoor. Mogelijk had de felle regen hun voetafdrukken uitgewist. Maar ook het gat in de muur was er niet langer. Goed, dacht ik, dan zijn we veilig, dan kunnen ze niet meer terugkeren. En zeker niet via deze tuin. Nimby!

Afbeelding: Odilon Redon, Afdaling in de hel, 1873.

MINISTERS VAN ANGST

brussel nacht

De bedenkingen hieronder schreef ik vorige week, enkele dagen na de verkiezingen van 26 mei. Ik ben geen politiek denker, geen politiek essayist, nauwelijks een politiek observator. Dat belet niet dat ik wel degelijk oog heb voor de wereld rondom me, voor de samenleving waarin ik toevallig ben beland (“geworpen”), voor de politieke omstandigheden die mede mijn reilen en zeilen bepalen (ook als ik ‘veilig’ in de haven blijf).
Ik geloof dat dit in korte tijd mijn derde politieke tekst is. Heel goed mogelijk is het ook mijn laatste. Omdat ik niet zo vertrouwd ben met de taal en de stijl van het politieke discours zou het kunnen dat ik verkeerd begrepen word. Mijn reacties op wat ik een catastrofale stand van zaken wens te noemen, met name de uitslagen van de verkiezingen, zijn voornamelijk emotioneel van aard. Al denk ik dat ik toch ook altijd enigszins redelijk blijf. Scheldproza is niet mijn uitverkoren stijlmiddel.
Sommige lezers vonden mijn vorige notitie, ‘Over domheid en verblinding’, van arrogantie getuigen. Ik vermoed dat drie boze zinnen tot dat oordeel hebben geleid. Te emotionele uitspraken, die ook weer tot verblinding leiden, waardoor je mijn verontwaardiging niet meer ziet, net zomin als mijn mededogen en verdriet. Toch heb ik die paragraaf laten staan: ik wil niet aan zelfcensuur doen, ik moet zo eerlijk mogelijk blijven.

De verkiezingen zijn nog maar net achter de rug en daar is BDW al met zijn angstdiscours. België wordt onbestuurbaar, er is een grondige staatshervorming nodig. De enige juiste oplossing is confederalisme. Ik ken weinig of geen mensen die weten wat die obsessie van BDW (en van andere leden van de Nieuwe Vlaamse Alliantie) precies betekent. Wat is dat, confederalisme, hoe werkt het, zijn er voorbeelden van te vinden, en waarom zou het een betere staatsvorm dan federalisme zijn?
De splitsing van België en de stichting van een onafhankelijke Vlaamse Staat, dat begrijpen we natuurlijk wel. Is het niet precies dat, wat BDW wil? Terwijl zijn partij net het tegenovergestelde eist van Brussel: dat de negentien deelgemeenten en de zes politiezones een geheel gaan vormen. (Wat me ingegeven lijkt door gezond verstand.)
Door de uitslag van de verkiezingen is België onbestuurbaar geworden, is nu het angstmantra van BDW. Onbestuurbaar omdat in het Vlaamse gedeelte van het land overwegend rechts werd gestemd en in het Waalse en Brusselse gedeelte (zowel door Franstaligen als Nederlandstaligen) overwegend links. Hoezo? Behoort het dan niet tot de spelregels van de democratie dat er anders mag en kan gestemd worden, en dat de uitslagen van verkiezingen grote verschillen en tegenstellingen kunnen vertonen? En dat daar bij een regeringsvorming rekening mee wordt gehouden? Dat pogingen worden ondernomen om de tegenstellingen met elkaar te verzoenen? Getuigt net dat niet van groot staatsmanschap (of -vrouwschap)?
Uiteraard betreur ik de winst van Vlaams Belang in Vlaanderen. Maar daar heb ik het nu niet over. Ik heb het over goede wil en kwade trouw. Over het verschil tussen theater en politiek. Ik heb het over de opkomst van angstpolitici en de neergang van verkozenen die regeren op basis van gezond verstand, emotionele intelligentie en empathie.
België davert helemaal niet op zijn grondvesten. In de samenleving heb je verschillende stromingen die met elkaar botsen, in sommige gevallen hard, in sommige gevallen minder hard. Maar België heeft veel woeliger momenten gekend dan nu. Ik denk aan de Koningskwestie (1945-1950), de tweede Schoolstrijd (1950-1958) en de grote stakingen tegen de Eenheidswet (1960-1961). Als België toen niet moest gesplitst worden, waarom zou dat dan nu wel moeten gebeuren? De politici van de Nieuwe Vlaamse Alliantie (hoe nieuw zijn ze, hoe Vlaams en met wie zijn ze eigenlijk geallieerd?) moeten maar eens ophouden met te proberen ons bang te maken. Dat liedje duurt nu lang genoeg. Ze moeten maar eens ophouden met het verleden te verheerlijken. Ze moeten maar eens hun blik gaan richten op een toekomst waarin elke inwoner van dit land redelijke kansen krijgt. De zogenaamde politieke visie van de Nieuwe Vlaamse Alliantie is inderdaad grotendeels op het verleden gericht. Een verleden dat op een verblindend-romantische manier geïdealiseerd wordt. Het is een langetermijnvisie in de omgekeerde richting: ze gaat terug tot de veertiende eeuw en verder, mogelijk zelfs tot de Eburonen en de Menapii. Het is een visie met de ogen gesloten voor de rijke dwarreling van het nu, voor de kansen die deze boeiende tijd te bieden heeft. In die partij hoor ik voornamelijk holle woorden. Ik zie haar geen oplossingen aanreiken voor migratie, stadsvernieuwing, milieu, klimaatproblematiek, armoede, veroudering, eenzaamheid, globale cultuur, et cetera.

Ik noemde in mijn vorige tekst de mensen die voor Vlaams Belang hebben gestemd dom. Ik weet dat dat een harde uitspraak is en dat ze polariserend wordt genoemd. Het zij zo. Wat ik inmiddels heb begrepen is dat de grote meerderheid van die groep niet voor het Vlaams Belang en voor de Nieuwe Vlaamse Alliantie heeft gestemd omdat ze nationalistisch is en per se een onafhankelijk Vlaanderen wil en zo graag de Vlaamse Leeuw zingt, maar omdat ze boos en bezorgd is. Deze mensen vrezen voor hun toekomst en de toekomst van hun kinderen en kleinkinderen. Ze stellen vast dat ze in een keiharde, onzekere en erg ongezonde wereld leven en dat ze met hun zorgen niet meer terecht kunnen bij de politieke klasse waar ze in het verleden wel – in mindere of meerdere mate – op konden rekenen. Tot niet zo lang geleden waren we in dit deel van de wereld met zijn allen nog zeker van de sociale zekerheid. Als zelfs die bedreigd wordt, slaan mensen gemakkelijk op hol.

Foto: Martin Pulaski, Brussel

“POËZIE, LIEFDE, REVOLUTIE”

hugo claus,bart de wever,phara,piet piryns,cees nooteboom,suzanne holtzer,goedele liekens,china,wim opbrouck,jacques derrida,yves leterme,joelle milquet,frans,vlaams-nationalisme,seks,orgasme,penis,vagina,dood,varia

Gisteravond lag ik uitgezakt op de canapé voor de televisie en overtrad op die manier nog maar eens een van mijn levensregels. Want de tv stond aan. Eerst zag ik de onvermijdelijke Bart De Wever misnoegd in de camera kijken, terwijl hij nog wat krampachtige Vlaams-nationalistische onzin stond te debiteren en met veel arrogantie de hypocrisie en dubbelzinnigheid van zijn partij verkondigde. Ik begrijp nog altijd niet waarom een ‘politicus’ die nauwelijks enige aanhang heeft bij de bevolking zo vaak wordt opgevoerd in de media. Daarna werd aan de hand van straatinterwiews duidelijk gemaakt dat de Franstaligen geen vertrouwen hebben in Yves Leterme. Mijn Frans is tot mijn grote schaamte beneden een aanvaardbaar peil, maar ik heb evenmin vertrouwen in Leterme. Nog een geluk dat de door de Vlaamse media zo gehate Joëlle Milquet toch nog tot de regering toetreedt, om het sociale aspect ervan enigszins te bewaken.

Vervolgens kregen we nog een keer Goedele Liekens in China voorgeschoteld. Als ik Goedele zou heten zou ik zeker mijn naam veranderen. Dat is toch geen naam voor een seksgodin? Ik ben niet echt wat je noemt een mensenhater, maar op een gegeven ogenblik vond ik, nu is het genoeg geweest, deze ‘dame’ verdient’ de guillotine. Over die guillotine was ze overigens zelf begonnen. Goedele Liekens lijkt ervan uit te gaan dat we hier in het Westen allemaal – mede dank zij haar goede raad – een perfect seksueel leven hebben. Dat de Chinezen het niet de hele tijd over vagina, penis en clitoris hebben maar met enige schroom over seksualiteit praten wijst er op dat die mensen toch wat achterlijk zijn en dat ze alleen maar een verdrietig, fantasieloos in-en-uit kennen. Wat kunnen die Chinezen nog veel van ons leren! Maar lang zal de onwetendheid niet meer duren, de zaligmakende Westerse cultuur dringt snel door in hun dagelijks leven, en weldra is iedereen er volkomen bevredigd, zelfs de vrouwen zullen eindelijk een orgasme beleven. Ik ben geen mensenhater, maar arrogante ‘specialisten’ als Goedele Liekens vind ik bijzonder lachwekkend, vooral als ze in de illusie leven dat ze iets weten. Nog een geluk dat ze de zaken op het einde van het programma een beetje relativeerde.

Lang geleden maakte ik hier een lijst van verwenste en vervloekte ‘bekende Vlamingen’. Wim Opbrouck stond daar ook in, meen ik mij te herinneren. Sinds gisteren moet ik wat dat betreft mijn mening herzien. Wim Opbrouck is een beminnelijk en gecultiveerd man. Waarschijnlijk ergerde ik mij aan zijn alomtegenwoordigheid in de media, en dat is nog altijd zo. Ik begrijp niet waarom zulke prachtkerels als Opbrouck zich zo laten misbruiken. Gisteravond in Lux XL echter heeft hij het omgekeerde gedaan. Hij heeft de televisie gebruikt om wat schoonheid, vooral muziek en stilte, in de huiskamers naar binnen te flitsen.

Veel van de fragmenten die hij gekozen had, hebben me diep geraakt, het meest van al de pianospelende ‘gekken’ Henryk Gorecki en Reinbert De Leeuw, maar ook de kunstenaars Gregor Scheider en Wolf Vostell (ik kende geen van beiden), Leonard Bernstein, Miles Davis en de filmregisseur Henry Jaglom (waar ik vroeger een aantal films van heb gezien, onder meer ‘Can She Bake A Sherry Pie’ met Karen Black). Wat mij het meest ingenomen heeft voor Wim Opbrouck was zijn pleidooi voor stilte. Ik heb hier al meermaals mijn beklag gedaan over de onbeschoftheid van mediatypes die hun gasten niet laten uitspreken, die geen seconde stilte kunnen verdragen. Kort voor zijn dood heeft Jacques Derrida daar nog op gewezen. Nu deed Wim Opbrouck het ook, en dat siert hem zeer.

Nuit_du_IX_au_X_Thermidor

Ik had inmiddels bijna de vorm aangenomen van onze canapé, dus bleef ik maar liggen waar ik lag en keek nog naar Phara, helemaal gewijd aan Hugo Claus. Het was een mooi, respectvol programma met als gasten Cees Nooteboom, Piet Piryns en Suzanne Holtzer, Hugo Claus’ redacteur bij de Bezige Bij. Het leek wel alsof Phara en Lieven van Gils de opmerking van Wim Opbrouck over het laten uitspreken (of zwijgen) van gasten hadden gehoord, want zelden werd een van de drie zeer boeiende genodigden onderbroken. Ik heb zeer gefascineerd naar het gesprek zitten kijken en luisteren. En ik ben ook hevig geschrokken.  Dat kwam door niet meer dan een toeval – maar zoals u weet hecht ik veel belang aan het toeval. Want nu bleek dat de laatste woorden van Hugo Claus waren: “niet buigen!” (in Vlaams dialect: “nie pleuije”). En wat had ik hier op 19 maart meteen na het vernemen van het overlijden van de schrijver genoteerd? “Ga niet met gebogen hoofd in de donkere nacht.” Vreemd, toch. Maar wat ik nogmaals wil benadrukken: dit was een uitstekend gesprek, iets wat je zelden op televisie ziet.

WILCO EN DE NIEUWE POLITIEKE CULTUUR

Zou zo’n kerel als Bart De Wever, vervloekt zij zijn naam, nooit eens een keer kijken naar een film als ‘Alphaville’ van Jean-Luc Godard? Om bijvoorbeeld te weten te komen wat liefde is. Anna Karina zou het hem zeggen… ‘Dichter, dichter’, zegt de liefde. ‘Verder, verder’, zegt de haat. Het zou al volstaan als hij alleen maar naar dat fragment hier beneden zou kijken. Een fragment van een ‘discours amoureux’. Geen gezeur aan mijn hoofd, zeg ik maar. Maanden lang is die vent nu al bezig ons land te gijzelen. Een niemendal als hij. Wie heeft eigenlijk voor Bart De Wever gestemd? Hij betekent niets, en toch krijgt hij zoveel aandacht, zelfs van mij nu. Frank Vandenbroucke heeft gelijk: De Wever maakt van Vlaanderen een karikatuur, hij zorgt ervoor dat Vlamingen een verschrikkelijk imago krijgen, in Brussel, in Wallonië en in het buitenland. Ik schaam mij er nu al voor om in winkels hier in Brussel nog Nederlands te spreken. De mensen denken wellicht al dat wij Nederlandstaligen allemaal een soort Bart De Wevers zijn, kleinzielige nationalisten, separatisten en antisemieten. Het is walgelijk. Intelligente mensen als Verhofstadt, Vandenbroucke, Dewael (van wie ik onlangs een uitstekend opiniestuk las, in De Standaard, of was het De Morgen?) moeten die man tegenhouden, hij hoort niet thuis in een democratie. Stuur hem terug naar zijn dorp! En Olivier Maingain hoort evenmin thuis in deze democratie, maar dat zijn mijn zaken niet, ik ben geen Franstalige, daar moeten de Franstalige democraten zich mee bezighouden.‘Verder, verder’, zegt de haat. Verwijder je. Ga weg. Ik luister niet naar je. Zwijg. Ga uit het licht, je staat in de weg.

En dan was er Wilco. De absolute troost van muziek. De volledige overgave. De ontploffing van het verlangen. Ik schrijf korte zinnetjes omdat ik buiten adem ben en geen geduld heb. (Op dit ogenblik wordt valse geschiedenis geschreven.) Wilco, alleen maar vergelijkbaar met het allerbeste. Als the Beatles nog zouden bestaan en ze zouden live spelen, zouden ze met dezelfde intensiteit, schoonheid, gewelddadige liefde en muzikale perfectie spelen als Wilco gisteren in het Koninklijk Circus. Ik hoorde gisteravond de hele geschiedenis van de rock & roll, maar niet in flarden, niet ironisch, niet post-modern, maar in een bezielde synthese. Het eerste lied, ‘Sunken Treasure’, bevatte een intentieverklaring:

“Music is my savior, and I was maimed by rock and roll.
I was maimed by rock and roll.
I was tamed by rock and roll.
I got my name from rock and roll.”

En daar werd niet meer op teruggekomen. Twee uur later werd met enkele verwijzingen naar the Kinks en vooral the Who een punt gezet achter een concert dat, denk ik, bij iedereen die erbij was in de ziel zit opgeborgen als een unieke schat. Voor de details, lees de recensies. En nu ga ik opnieuw wat walgen van de nieuwe politieke cultuur.

MET BO DIDDLEY GAAT HET BETER

Het is gelukkig niet allemaal kommer en kwel. Ik las dat Bo Diddley, die een beroerte heeft gehad, aan de beterhand is. Daarnaast hoorde ik dat Ryan Adams (Easy Tiger) een nieuwe cd heeft. Gisteren zag ik trouwens het nieuwe schijfje van Chris en Carla (Fly High Brave Dreamers) liggen, maar ik heb het nog niet aangeschaft. Ik weet niet wat me scheelt, maar ik heb de voorbije dagen geen zin gehad om iets te kopen. Misschien zijn mijn driften voldoende bevredigd, maar dat betwijfel ik. Het zal eerder zijn dat ik zelfs te moe ben om een cd te kopen. Maar het blijft een goede zaak dat het beter gaat met Bo Diddley. Ik houd van de man. Van hem heb ik een paar weken geleden nog een schitterende dubbele verzamelaar gekocht, met eindelijk een degelijke, lekkere vettige sound, waarbij dat vuile ritme van Bo, Jerome, the Duchess et al heerlijk gaat klinken. Bo Diddley moet inderdaad goed klinken, cd’s uit de jaren ’80 van de man gooi je best in de vuilbak, die klinken als alle andere rotzooi uit die vreselijke periode. Niet dat het nu veel beter is, met Bush en Wolfowitz en Yves Leterme en Bart De Wever en de hele vermaledijde parade van levenshaters en afgeborstelde marionetten. Die Bart De Wever ligt nota bene wakker van een gedenkteken voor Peter Benoit, terwijl de wereld naar de verdoemenis gaat. Ik weet overigens helemaal niet meer voor wie ik nog kan stemmen. Die kerels zijn allemaal waardeloos, en de politica’s gaan dezelfde richting uit. Jongens toch! Vroeger was er nog klein links en eventueel de groenen, maar waar zijn klein links en de groenen naartoe? Ik kan nergens meer heen. Dakloos ben ik. Geen grond meer onder de voeten. Het Vlaams Blok ligt al op de loer… Maar liever op mijn blote voeten naar Fatima dan een stem voor dat geteisem. Ik zal zoals Diogenes de volgende dagen op zoek moeten gaan naar een mens. Een ‘mensch’ in het Jiddisch. In Wikipedia lees ik daarover het volgende:
In Yiddish (from which the word has migrated into American English), mensch roughly means “a good person.” A role model. A “mensch” is a particularly good person, like “a stand-up guy,” a person with the qualities one would hope for in a dear friend or trusted colleague. According to author and Yiddish popularist Leo Rosten, [A] mensch is a someone to admire and emulate, someone of noble character. The key to being “a real mensch” is nothing less than character, rectitude, dignity, a sense of what is right, responsible, decorous. (Rosten, Leo. 1968. The Joys of Yiddish. New York: Pocket Books. 237).

“Bo diddley done had a farm,
On that farm he had some women,
Women here, women there,
Women, women, women everywhere.”
Bo Diddley, door Bo Diddley alias Ellas McDaniel.

Nu begint het weer te bliksemen en donderen. En thuis in de slaapkamer staat het raam open. Een mens is nooit gerust.

LEVE BELGIE!

belgische vlag 3Ik ben geen royalist, maar houd wel van mijn land en zie geen enkele reden waarom het zou moeten ophouden te bestaan. België is een mooie constructie, heb ik altijd gevonden, en een goed werkende democratie. Ons land heeft sinds 1999 vrij goede federale regeringen gehad, zeker wat de ethische kwesties betreft. Voor sociale zaken is een regering met liberalen natuurlijk altijd te rechts, maar in dat verband wordt een mooi tegengewicht geboden door de Walen, met Elio Di Rupo als voortrekker. De Walen hebben altijd een veel sterker sociaal bewustzijn gehad dan de Vlamingen. Degenen die voor een splitsing van België zijn, streven naar een landje waar de conservatieve, bezittende klasse opnieuw de macht verwerft. De perfecte fermettestaat. Bart De Wever, helaas moet ik zijn naam hier noemen, beweert dat hij voldoende peilingen kan opsommen waaruit zou blijken dat de Belgen niet langer wensen dat hun land blijft voortbestaan. Die peilingen zou ik wel eens willen zien. Mijn intuïtie zegt me dat de koning gelijk heeft: een grote meerderheid van de Belgen wil niet splitsen. Overigens maken De Wever en zijn papegaaien zich belachelijk door zich over zulke onbenulligheden op te winden terwijl fanatieke moordenaars onze democratie willen vernietigen en wij democraten zelf onze ogen sluiten voor verwoesting van de bakermat van onze cultuur. En dat laatste gebeurt in onze naam, zogezegd om onze democratische waarden te vrijwaren.
België is een detail in de geschiedenis, niet meer maar ook niet minder. Bart De Wever en zijn nieuwe Vlaamse alliantie doen aan kortzichtige, egoïstische, antisociale politiek. Hun streven naar etnische zuiverheid kan ernstige gevolgen hebben. Maar ik blijf ervan uitgaan dat de meeste Belgen voldoende gezond verstand – en zin voor surrealisme – hebben om niet op de lokroep van de haat in te gaan.