overzicht – HOOCHIEKOOCHIE

KWETSBARE LICHAMEN

Begin in weerwil van veel een nieuw begin. Maar kun je dan al je eerste notitie van het jaar aanvangen met klachten over ziekte? Sta me toe te noteren dat 2017 op gebied van gezondheid voor mij ronduit een slecht jaar was. Het kan altijd erger, en dat is het ook voor mij soms geweest. Het dieptepunt was 2011, toen ik drie maanden lang in ziekenhuiskamers verbleef (maar zelfs een septische shock heeft me toen niet klein gekregen)… Nee, zo erg was wat het kwetsbare lichaam betreft het afgelopen jaar niet. Toch waren oktober, november en december maanden van kwellingen, pijn, ongemakken en daarmee samenhangende angsten en depressie. Ten gevolge van dat fysieke en mentale onbehagen sloot ik me nog meer dan anders af voor mijn vrienden en voor elke vorm van sociaal leven. Het kostte me veel moeite om naar theater, concert of de bioscoop te gaan. Tijdens een week in Porto zat ik soms halve dagen in het appartement dat we huurden aan Praça do Marquês de Pombal, niet alleen vanwege de regen. Meerdere afspraken, in Porto, Antwerpen, Brussel, moest ik afzeggen of verplaatsen. Het ergste was misschien nog dat ik op dertig december hoge koorts kreeg, waardoor ik twee van mijn trouwste en oudste vrienden, die ons in Bredene hadden uitgenodigd voor ons traditionele samenzijn tijdens de nieuwjaarsfeestdagen, ongetwijfeld heb teleurgesteld. Maar ik was zo zwak dat ik me niet eens recht kon houden. Tot eten en drinken was ik al helemaal niet in staat. Pure ellende, ook al omdat ik me zo schuldig voelde, terwijl zo’n koortsaanval toch niet iets is waar je voor kiest.
Wat ik in dergelijke situaties probeer te doen is zoveel mogelijk troost putten uit de denkbeelden en visioenen die uit mijn koortsige roes voortkomen. De nacht van dertig december ging ik onder meer terug naar 1975, toen ik pas was gaan samenwonen met A. Haar vader was niet bepaald op me gesteld. Toen A. bij haar vader was weggegaan had hij haar gewaarschuwd dat ze binnen zes maanden, of al veel eerder, terug bij hem zou zijn. De gevoelens die ik daar toen bij had kwamen nu weer helder naar boven. Misschien ging het zelfs om gevoelens die ik toen niet heb gehad, of meteen had verdrongen? Nu voelde ik een diep verdriet. Wat had die man, mijn toekomstige schoonvader, tegen me? Waarom heeft hij me tot zijn dood nooit willen aanvaarden als zijn zoon? Mijn ouders, die toch ook niet de meest vooruitstrevende mensen van België waren, ontvingen A. meteen met open armen.
Troost putten? Terwijl herinneringen als deze me toch ook triest maken. Maar het is een verwarde en zelfs warme melancholie. De denkbeelden vloeien in elkaar over. De herinneringen aan de strenge schoonvader, mijn tedere en gastvrije moeder. Hoe toen ik nog een kind, een puber was, mijn vriendjes bij ons thuis altijd welkom waren. Mijn moeder een en al aandacht en meegaandheid, zonder zich evenwel aan ons op te dringen. Zonder onze jeugdige dromen met allerlei regeltjes en bevelen te beschadigen. Aan mijn broer die ik nooit meer zie. Ja, die verschijnt nu ook op het toneel. Wat verwijdert ons van elkaar? Ik moet zeker nog eens naar hem toe voor de oude familiefoto’s, sommige zijn wel honderd jaar oud. Of ouder. Portretten van familieleden, mensen van wie ik de gezichten niet meer herken, de namen niet heb kunnen onthouden. Of misschien wel. Dat valt nog te bezien.

Nu ik hier in deze roes terechtgekomen ben en de woorden op dikke sneeuwvlokken zijn beginnen te lijken, een ordeloze dwarreling van niet voltrokken gedachten, verneem ik dat Wout Vercammen dood is. Ik ben sprakeloos. De woorden dwarrelen zelfs niet meer. Ze eten zichzelf en elkaar op. De eerste dode van het jaar. Wat kan ik zeggen over Wout? Dat ik hem graag zag? Het is allemaal zo lang geleden. De jaren tachtig in Antwerpen, die glansrijke periode zonder toekomst. Wout was in dat maffe theater een van de protagonisten, een van de pioniers van de nieuwe tijd, die was begonnen met de happenings van provo op het Conscienceplein. De plek waar we elkaar in de jaren zeventig en tachtig nog altijd ontmoetten. In het legendarische Pannenhuis. Nu kom ik nooit meer op dat pleintje. Er is niets meer overgebleven van toen. Alles is opgeofferd aan de vooruitgang, de groei. Het geld. Niet bitter worden, Pulaski. Wout Vercammen is dood. Ik denk aan zijn levensgezellin, Guche. Een dierbare vriendin, een zielsverwante. Een klein stuk uit mijn ziel gehapt, een groot stuk uit die van haar. Wout is dood. Stilte. Maar geen vergeten.

Afbeeldingen: familiefoto’s M.P.

VROEGER IS NU

berlijnse vrienden

Als stro zijn de dagen, ook al zie je geen velden, geen heuvels, geen vuren branden. Je ruikt een korte, felle brand, en daarna, terwijl je een glas bier drinkt, het smeulen. Je zit op een krat te piekeren over de voorbije weken en maanden. Is alles echt gebeurd? Heb je geleefd tijdens die maanden, of was het maar een droom? Was je werkelijk in Umbrië, in Rome, in Berlijn, in Wenen, in Porto, in Lissabon, in Barcelona? Zag je er alles wat je gezien hebt. De heuvels van Spoleto, het drukke verkeer, de oudste kerk van Rome door het raam van je hotelkamer, liep je opnieuw over de Auguststrasse en in Prenzlauerberg? Werd je uitgenodigd voor een Vietnamees etentje ergens in Kreuzberg en werd je zo dronken van de wodka dat je er scheel van zag? ’s Anderendaags op het vliegtuig. Het lijkt op een droom.

Ook in Porto. Je vrienden, de nachten, de kunstgaleries, de sterren van José, het museum waar Cristina jullie de weg wijst, waar A. ten val komt, de lekkere Portugese wijn in café Guarany, en aan de oceaan waar de golven wild te keer gaan. Wat blijft nog over van Wenen? Altijd maar dat MuseumQuartier, een hele week lang, vaak in de regen. Waar je Cy Twombly ontdekt, een kunstenaar van wie je alleen de naam maar kende en die je nu verheerlijkt, op een even hoog niveau plaatst als Anselm Kiefer.

En Ray Johnson, haast vergeten, de wanhoop van Jesper Just, de indrukwekkende tentoonstelling ‘Silences’, bijeengebracht door Marin Karmitz, in Lissabon. De nieuwe kennismaking met het werk van Tadeusz Kantor. Het onzichtbare dansen boven je hoofd in een Berlijnse kunsthal – een installatie van Allora & Calzadilla.

En van al de vrienden die je ontmoette. De geliefden. De omarmingen. De dode broer. De dode helden. De wandelingen door de stad, de terrassen van leven en dood. Waarom kus je elkaar? Heb je elkaar dan niet innig lief? In de zomer of in de koude cafés van de winter, als een profeet met blijde getijden welkom zou zijn, zo net na een vreselijke aardbeving.

Nachten van waanzin en euforie in Antwerpen, in Gent op het huwelijk van je vriendin I., lezingen, concerten van Bob Dylan en the Duke & the King, de cafés in Brussel… Back to the starting point. Gesprekken met arbeiders over hout, centrale verwarming, sleutels… Taxichauffeurs die je behoeden voor het gevaar. Met hun verhalen en hun scherpzinnig ogen.

De stad puilt uit van liefde en haat, maar je zoekt slechts liefde. Omdat zo de wereld opnieuw ontstaat. Je moet puzzels ontwarren, als waren het knopen in lange, weelderige haren. Wat betekent dit allemaal, een nachtmerrie kan het niet zijn, als er trompetgeschal bij weerklinkt en beelden van engelen je gezicht vertroebelen. Je gelooft niet in het bovennatuurlijke, nee. Maar een engel is een mens. Dat weet je van Rilke en van Wim Wenders. Engelen, en jij met je hoofd in de voor een keer niet giftige wolken.

Maar nu heb je hoge koorts en moet je weer gaan rusten. Niet alleen taxichauffeurs beschermen je tegen het gevaar. Niet alleen engelen. Je moet jezelf ook in bescherming nemen. Je moet zien dat je overleeft, het positieve accentueren.

Afbeelding: Berlijnse vrienden, 2009, M.P.

IN 2009 WERD WEER UITSTEKENDE MUZIEK GEMAAKT

Louvin_Tragic songs of love

Voor ik morgen naar Porto vertrek heb ik even mijn oogst populaire muziek van 2009 bekeken. Ik denk dat het een goed jaar is geweest, een heel goed jaar – en het is nog maar 1 november. Allerzielen moet nog komen!

Dit zijn de langspeelsplaten die ik voorlopig heilig verklaar:

Wilco – Wilco (the album)
Hope Sandoval & the Warm Inventions – Through The Devil Softly
Elvis Costello – Secret, Profane and Sugarcane (een hoogtepunt voor EC)
Neko Case – Middle Cyclone
Monsters Of Folk – Monsters Of Folk
Richard Hawley – Truelove’s Gutter
M. Ward – Hold Time
Richmond Fontaine – We Used To Think The Freeway Sounded Like A River
Levon Helm – Electric Dirt
Buddy & Julie Miller – Written In Chalk
Marissa Nadler – Little Hells
Yo La Tengo – Popular Songs
The Duke And The King – Nothing Good Can Stay
Sonic Youth – The Eternal
The Low Anthem – Oh My God, Charlie Darwin
John Fogerty / The Blue Ridge Rangers – Rides Again
Bruce Springsteen – Working On A Dream
The Felice Brothers – Yonder Is The Clock
Great Lake Swimmers – Lost Channels
Vetiver – Tight Knit
Drive-By Truckers – The Fine Print
Patterson Hood – Murdering Oscar (And Other Love Songs)
Animal Collective – Merriweather Post Pavillion
PJ Harvey & John Parish – A Woman A Man Walked By
Califone – All My Friends Are Funeral Singers
Justin Townes Earle – Midnight At The Movies

Deze muzikale avonturen hebben me nog niet volledig kunnen overtuigen:

Soul Savers – Broken
Neil Young – Fork In The Road
Volcano Choir – Unmap
Steve Earle – Townes
Bon Iver – Blood Bank
Grizzly Bear – Veckatimest
Micah P. Hinson – All Dressed Up And Smelling Of Strangers
Iron And Wine – Around The Well
Bookter T. – Potato Hole
The Lemon Heads – Varshons (wel enkele prachtige covers)
Bonnie Prince Billy – Beware
Conor Oberst And The Mystic Valley Band – Outer South
Rosanne Cash – The List
Madeleine Peyroux – Bare Bones
The Gourds – Haymaker!

Die tweede ‘categorie’ platen heb ik wellicht niet voldoende beluisterd. Het is ook onbegonnen werk: er komt vreselijk veel nieuw materiaal uit en ik blijf reissues kopen, zoals de prachtige reeks geremasterde elpees van the Beatles, wellicht het muzikaal evenement van het jaar, naast het spectaculaire overlijden van Michael Jackson. Ik koop massa’s cd’s met soul, country en pop uit de jaren vijftig, zestig en zeventig. De vijftigste verjaardag van Motown heeft veel moois opnieuw toegankelijk gemaakt, en labels als Ace en Bear Family verdienen ook een grote onderscheiding. Ik heb onder meer enorm genoten van ‘The Complete Goldwax Singles, Volume 1’ (op Ace), Hank Williams’ ‘Rockin Chair Money’ (een geremasterde compilatie op Bear Family). Ook opnieuw uitgebracht is een van de belangrijkste keerpuntplaten in de geschiedenis van de populaire muziek, het moment dat soul en country met elkaar werden verzoend, ik bedoel Ray Charles’ ‘Modern Sounds In Country And Western Music’ (heruitgebracht door Concord/Universal). Een hoogtepunt in de country van de jaren ’50 was ‘Tragic Songs Of Life’ (1956) van the Louvin Brothers. Dankzij Righteous Records kunnen we er opnieuw de schoonheid van ontdekken.

Ja, ja, 2009 is een mooi jaar. Een heerlijke zomer en heerlijke muziek. Voor de seks en drugs moet je zelf zorgen (mocht je daar nog zin in hebben).

HET BESTE VAN 2005

Uit het hoofd: Neil Young – “Prairie Wind”. Cat Power – “The Greatest”. Sufjan Stevens – “Illinoise”. South San Gabriel – “The Carlton Chronicles: Not Until The Operation’s Through”. Bettye Lavette – “I’ve Got My Own Hell To Raise”. Bob Dylan – “No Direction Home”. Iron & Wine / Calexico – “In the Reins”. My Morning Jacket – “Z”. Aimée Mann – “The Forgotten Arm”. Bright Eyes – “I ‘m Wide Awake, It’s Morning “. Ro Theater / Guy Cassiers – “Proust 4”. Jim Jarmusch – “Broken Flowers”. Alexander Payne – “Sideways”. Walt Whitman – “Leaves Of Grass – Grasbladen. Vertaald door 22 dichters.” Murakami Haruki – “Norwegian Wood”. Bright Eyes in Botanique, Rilo Kiley in Botanique. Bettye Lavette in AB club. Mercury Rev in Koninklijk Circus. Walkabouts in AB. Edgar Reitz – “Heimat 3”. Bettina Rheims’ foto’s. Alles van the Kinks. Alles van Mazzy Star en Hope Sandoval.

Ziezo, dat is uit het hoofd. De rest zit in het onbewuste of is voor altijd uitgewist.