Tag: onbewuste

DAKOTA FANNING

Dakota Fanning was presidentskandidaat voor de democratische partij in de Verenigde Staten. Zelf was ik bij de democratische verkiezingscampagne betrokken. Ik was de adviseur van de jonge Hollywood-ster, op wie ik al gauw verliefd werd. Aanvankelijk verbaasde het mij dat een jonge vrouw als Dakota de democratische voorverkiezingen had gewonnen. Vond zij het zelf ook niet een beetje eigenaardig? Maar je hoorde mij niet klagen: ze was mooi, blond, charmant, zachtaardig én een uitstekende actrice. Aangezien verkiezingen niet uitsluitend om geld draaien maar ook om charisma, waarbij houding, gebaren, blikken en stem een grote rol spelen, maakte Dakota ongetwijfeld kans om de 46ste president van Amerika te worden. Overigens was zij niet alleen mooi, zij was ook intelligent. Haar politieke standpunten waren niet zo verschillend van die van Bernie Sanders of van die van de jonge Tom Hayden, meer bepaald van wat lang geleden New Left werd genoemd. Ik vervulde mijn opdracht met plezier. Elke dag zo dicht bij Dakota Fanning doorbrengen, haar zachte stem horen, haar bekoorlijk zien glimlachen, dat kon je geen werk noemen, eerder een beloning. Hoe had ik die positie weten te bemachtigen?

Eens wakker vroeg ik mij af waarom ik over Dakota Fanning had gedroomd. Ik kende de naam wel, wist dat ze een jonge actrice was. Maar had ik haar ooit in een film gezien? Ik zocht het op. Kennelijk had ze een rol in American Pastoral, een film die mij even weinig deed als de roman van Philip Roth waarop hij gebaseerd is, en in War Of The Worlds, een indrukwekkende spektakelfilm. Dat is het. Van die twee personages herinnerde ik me niets. In American Pastoral blijkt zij de rol van Merry Lvov te spelen, het meisje dat in de late jaren zestig radicaliseert en zich bij de revolutionaire beweging the Weathermen voegt en mee bomaanslagen pleegt. Is dat laatste in mijn onbewuste blijven sluimeren? Wilde ik werken voor een presidentskandidaat die ooit een antikapitalistische terrorist was geweest, lid van een beweging genoemd naar een woord [1] dat Bob Dylan gebruikt in zijn song Subterranean Homesick Blues? Dat is wat te ver gezocht, denk ik.
Ik proef de naam op mijn tong, Da-ko-ta Fan-ning. Da-ko-ta. Fan-ning. Nee, er gebeurt niets. Er wordt niets opgehelderd. De droom is even nietszeggend als het leven dat ik al weken leid, noodgedwongen opgesloten in deze kamers, wachtend op het einde van dit in alle opzichten donkere seizoen. Terwijl ik net zo gezond ben en daar buiten in het licht, ver van hier, mijn laatste grote avonturen zou kunnen beleven.

new left 001

[1] You don’t need a weatherman to know which way the wind blows

TIEN DAGEN DIE MIJN WERELD DEDEN WANKELEN (7)

Manet,_Edouard_-_Le_Déjeuner_sur_l'Herbe_

Dag 4: 5 november 2016 (Het wilde denken*)

Wild, go wild, go wild in the country
Where snakes in the grass are absolutely free
Wild, go wild, go wild in the country
Where snakes in the grass are absolutely free

Bow Wow Wow – Go Wild in the Country

Wie heeft als kind nooit verlangd naar een wild en grenzeloos leven? Wie droomde niet van avonturen in de woestijn, in de jungle; van een gevecht op leven en dood met slangen, wolven, leeuwen, holbewoners, heidenen? Het leven dat voor een deel beschreven wordt in ‘Lord of the Flies’ van William Golding, in de gruwelijke romans van David Vann en in de avonturenboeken van Jack London (wie zou hem nog lezen?).
Volwassenen kennen dat verlangen net zo goed,  al zal het bij hen, bij ons, minder uitgesproken zijn. Ik bedoel ‘wild’ in elke betekenis van het woord. Ja, ik ben er wel zeker van dat wij in ons hart, in datgene wat wij ons hart noemen, allemaal wild zijn, wat David Lynch en Sigmund Freud heel goed weten/wisten. Sommigen onder ons houden het wilde kind een hele leven in bedwang, anderen zijn er de slaaf van. Het ene uiterste is de ‘edele wilde’ (of noem hem of haar de ‘gesublimeerde wilde’, dat mag ook), het andere de kannibaal of de massamoordenaar. Cultuur, techniek en beschaving zijn, zoals iedereen goed weet, dunne lagen, waaronder de chaos woekert. Vaker dan ons lief is krijgt onze wildheid de bovenhand, onze woestheid, ons geweld, onze buitensporige verlangens. We verlangen naar rust en vrede maar verzetten ons tegen conformisme, wetten, taboes. Rondom ons zien we het theater van de wreedheid opgevoerd worden, waar we als consumenten of toeschouwers gretig aan deelnemen.

tarzan.jpg

Al van in het begin trekt de wildernis ons aan, maar zij blijft voor de meesten van ons een lokroep, een mysterieuze, angstaanjagende duisternis in een zee van verblindend licht. Vaak stellen we ons tevreden met een gesymboliseerde wildheid, zoals die ons in films, romans, liedjes wordt aangereikt. Denk aan ‘Darkness On the Edge Of Town’, denk aan ‘Alien’, denk aan de romans van Stephen King. Maar dat doen we lang niet altijd. Heel wat kunstenaars, bohémiens, borderliners hebben op zijn minst voor een deel een wild leven geleid. Zij begaven zich naar de overzijde, de donkere kant van de stad, zij kozen voor een ‘walk on the wild side’, om het met een titel van een roman van Nelson Algren en van een lied van Lou Reed te zeggen.

Bijna gaf ik me helemaal over aan een wild en associatief denken. Maar ik moest een radioprogramma maken, en wel over het wilde leven. Het was de eerste zaterdag van de maand, tijd voor Zéro de conduite. Zodoende zochten mijn voeten weer vaste grond en nam ik de trein naar Antwerpen (dus toch niet zo’n vaste grond). Ik maakte mij geen zorgen over de eeuwige gauwdieven en ander gespuis maar bestudeerde nog een keer mijn playlist en plaatste hier en daar wat aantekeningen, waarbij ik eens te meer vaststelde hoezeer mijn geheugen erop achteruit gaat.

Ik weet niet hoe het met de luisteraars zat, maar zelf vond ik deze aflevering een succes, een van de beste programma’s die ik de voorbije tien jaar heb gemaakt. Ik genoot van elke seconde en ook lang daarna, op restaurant en in de trein met Laura was ik opgewekt en soms zelfs gelukkig. Maar ook onder die momenten van geluk stroomde de duistere stroom van de tijd. De tijd waar we nu in leven, de zeer nabije en weinig goeds voorspellende toekomst. De verkiezingen in de Verenigde Staten, de bombardementen in Syrië en elders, de nieuwe martelaars, de nieuwe heidenen. Zo kwam het dat mijn euforische buien soms moesten plaatsmaken voor grote bezorgdheid. Niet alleen over mijn vrienden in Amerika en over de hele Amerikaanse cultuur, waar ik zo aan verknocht ben (waar mijn radioprogramma een uitdrukking van is), maar voor de hele menselijke werkelijkheid en voor de aarde zelf

2015-08-06-brusselkermis 062.JPG

Om middernacht staan we in het Zuidstation te wachten op tram 81. Achter me zie ik de daklozen in rijen naast elkaar liggen. Aangespoelde drenkelingen lijken ze wel, in de altijd naar urine ruikende, slecht verlichte tunnel – de schande van Brussel. Mijn blijdschap slaat om in verdriet en woede. Wat zijn wij voor mensen dat we onze soortgenoten toestaan zo af te zien? En waarom staat de stad Brussel dit toe? Waarom wordt er niet gezorgd voor deze arme, hongerige mensen – mensen zoals jij en ik. Dit is een wild leven waar niemand ooit naar heeft verlangd. Geen mens op aarde. Dit is zelfs geen wild leven. Dit is nood. De hoogste nood.

Ω

*Zie: Claude Lévi-Strauss, La pensée sauvage, 1962

Afbeeldingen:Déjeuner sur l’herbe; Johnny Weissmuller & Maureen O’Sullivan in ‘Tarzan and his Mate’; Brussel Zuid, Martin Pulaski.

EIGENSCHAPPEN VAN DE TAAL

Opgedragen aan Veronika Radovcic

Wil je mij verlaten, mijn vriend? Vergeet dan niet dat je leven een droom is. Ik ben degene die je droomt. Als ik wakker word, maar dat kan eigenlijk niet, want ik geniet van de eeuwige slaap, dan verdwijn je. Ik zal je niet meer achtervolgen met mijn moeilijke vragen, ik zal je niet meer op de proef stellen, ik zal niet meer lachen met je verdorven ras, ik zal niet meer de opstand tegen jou en je soortgenoten propageren, ik zal zwijgen. Eerst zal ik fluisterend afscheid van je nemen. Ik pluk de luizen uit je pels en wat je hebt aan gezond verstand of lumineuze ideeën neem ik van je af en schenk ik aan je vijand. Als je van het voorrecht geniet een of andere vijand te hebben. Zoniet schenk ik dat zaakje aan de Berg van Barmhartigheid. De barmhartigen en hun slaven weten meestal wat aan te vangen met een goed idee. Revolutie, fascisme, Abu Graib, je kent het wel. Meer uitleg heb je niet nodig.

Je kunt me niet verlaten, mijn vriend. Ik ben je boezemvriend, ik zit opgesloten in je hart, in een van zijn kleine kamers luister ik mee naar je wensen en verwensingen. Ik ken je diepste geheimen. Ik weet van wie je houdt en wie je verafschuwt. Ik weet dat je leven geen zin heeft. Je behoort niet tot een gemeenschap. Je bent een uitgestotene. Je bent een leugenaar die zichzelf voorliegt dat hij een goed opgevoed mens is. Je bent een barbaar. Je bent een slaaf van je driften, van je verlangens. Je zoekt naar ongehoorde woorden, maar je weet dat ik de sleutel heb van het tabernakel. Je weet dat ik de sleutel heb van je grammatica en van de kleinoden die je denkt je eigen gemaakt te hebben in je taal. Wartaal! Van in het begin had je niets te vertellen. De weinige juiste woorden heb ik je in de mond gelegd. De waarheid tegenover jouw leugens. Want wat jij wilde was aandacht, troost, genoegdoening. Je vervalste het systeem opdat de taal aan jouw verlangens tegemoet zou komen. Je bent niet meer dan een banale vervalser. Wat je ook doet, ik heb je in mijn armen, ik omhels je. Ik zeg je de waarheid. Tot je erbij neervalt. Tot je laatste ademtocht. Tot je de tocht afblaast. De tocht. Tot je bevriest in je voetsporen en zwijgt. Tot je zwijgt als het Graf.

En dan mag het aan jou zijn.

Ω

Afbeelding: Barbey d’Aurevilly

 

EROTISCHE VERBEELDING

morning flesh

Vaak denk ik, onterecht, dat ik geen verbeelding heb. Maar zonder verbeelding zou ik niets begrijpen van de wereld rondom me, zou ik zonder meer niets begrijpen en niets voelen. Wat ik mis is fantasie, de gave om een ‘andere werkelijkheid’ te kunnen verzinnen.  Als ik dagdroom kom ik niet in vreemde landschappen terecht en beleef ik geen exotische avonturen. Ik verbeeld het bestaande, ik combineer bestaande beelden, ik bedenk geen nieuwe personages. Als ik iets schrijf is het op de werkelijkheid gebaseerd, op wat de Fransen ‘le vécu’ noemen. Mijn teksten zijn autobiografisch, ook mijn gedichten. Voor gedichten maak ik gebruik van woorden die mij door mijn omgeving worden aangereikt, of die als het ware komen opborrelen. Samengevoegd worden ze interessante beelden, of hun opeenvolging is welluidend. Omdat ik geen verhalen kan verzinnen ben ik geen schrijver. Ik kan niet zoals Jef Geeraerts over misdadigers, wilde achtervolgingen, mensen die aan geheugenverlies lijden en andere onzin schrijven. Ik wil dat ook niet. Ik praat over wat ik heb meegemaakt en over de mensen die ik rechtstreeks of onrechtstreeks ken of heb gekend. Als ik al wijsheid heb, komt die uit boeken. Ik heb nogal veel gelezen. Maar ik heb ook veel gereisd, gezien, gehoord.

Al een hele tijd geleden was ik eens laureaat van een verhalenwedstrijd, ingericht door De Morgen en Meulenhoff. Mijn verhaal, Sandra’s Blues, zou je als pornografisch kunnen omschrijven;  het is existentiële pornografie. Maar ongeveer alles wat daar in voorkomt, moet ik toegeven, is echt gebeurd. Sommige elementen heb ik toegevoegd of gedramatiseerd, omdat het tenslotte een verhaal moest zijn. En natuurlijk heb ik de namen en de plaatsen enigszins veranderd. Waarmee ik wil zeggen dat mijn erotische verbeelding niets nieuws voortbrengt, ik breng – in mijn hoofd of op papier – verslag uit van een aantal ervaringen. Als ik weer eens een keer erotisch zit te dagdromen, want dat gebeurt, dan is dat altijd op het verleden gericht: ik herinner me erotische situaties, en ik beleef er opnieuw plezier aan, de herinneringen winden mij op.

Het fantastische blijft in het vacuüm van mijn onbewuste opgesloten. ’s Nachts in mijn dromen en nachtmerries kan het van zich laten horen. Soms herinner ik me flarden. Het is een kwestie van oefening. Vroeger hield ik een nachtboek bij. Dat stond na een tijd vol fantastische verhalen: fragmenten van dromen. Ik ben ermee opgehouden omdat ik liever in de realiteit leefde, tussen echte mensen, wandelend in de schaduw van echte bomen, met aan de horizon echte bergen, en dichterbij het ruisen van een echte rivier. In mijn armen wilde ik een echte vrouw houden. Haar wilde ik kussen en nog veel meer. Ja, zeker, dat is wat ik hoe langer hoe meer wil.

Ω

Foto: Martin Pulaski, Laura, Antwerpen, Lamorinièrestraat, 1980.