Zéro de conduite is een muziekprogramma waarin songs uit de popcultuur met zachte hand in het keurslijf van thema’s worden ingerijgd. Woekerende chaos wordt met liefde en toewijding overzichtelijk gemaakt. Alle zogeheten populaire genres komen aan bod, al ligt de nadruk op Angelsaksische folk, blues, country, soul en rock-‘n-roll. Onbevooroordeelde muziekliefhebbers noemen het allemaal pop. Elke eerste zaterdag van de maand, van 6 tot 8 uur ’s avonds kan je ernaar luisteren op Radio Centraal 106.7 fm en streaming. Meer informatie over de zender en zijn medewerkers en programma’s vind je hier. Het motto van deze aflevering is: Late in the heavens / That are already bought / Sleeps a red planet / In the galaxy of a lion’s thoughts.
In memoriam Jerry Lee Lewis en Pierre Soulages
In deze aflevering verlaten we de innerlijke ruimte: we gaan naar buiten. Hier is de aarde, onze blauwe en groene en beschadigde planeet. Meer dan ooit in de geschiedenis vraagt zij onze aandacht.
De zon werpt licht op landen en landschappen. Op het gras en de rozen en de platanen. De dagen staan ons toe te werken, te denken, te rekenen, te beminnen. Soepele dagen, die we zo graag indelen in wiskundige eenheden, terwijl de tijd vliegt. Waar is de nacht gebleven? Alle straten, alle paden, alle holle wegen zijn verlicht. Alle streng bewaakte parken zijn verlicht. Moeilijk om van onder de dennen, van tussen de rotsen de sterren te zien. Zelfs de lumineuze wolken onttrekken zich aan het oog. Maar we spannen ons in om toch iets te ontwaren. We luisteren. Niet naar ons hart, maar naar de ziel van wat ons omgeeft. Op een bergtop neemt de helderheid toe. In de valleien branden vuren. Angstig zoeken overblijvende dieren een schuilplaats in de schaduw van olmen, paardenkastanjes en beuken. Alsof ook zij bang zijn geworden stromen rivieren donker naar de zee. Hun water is tegelijk woest en moe. De hele aarde kreunt onder ons afval. Altijd is er een groter vuur mogelijk. Altijd weer sluiten naties hun grenzen, om oorlog te kunnen voeren en zo vijandelijke steden, dorpen, gehuchten en wat overblijft van de wouden te verwoesten. Vijanden. Zijn niet alle naties elkaars vijanden? Is niet elke mens stilaan een vijand geworden van wat deze aarde doet bewegen? Met de rug naar de onzichtbare sterren gekeerd en daardoor blind voor zichzelf en zijn liefde? Zou alleen een goede superman ons nog kunnen redden? Of is dat alleen maar een droom uit Hollywood? Desondanks veel luisterplezier. Muziek kan helpen…
Planets – Bill Callahan – YTI⅃AƎЯ – Bill Callahan – 6:11
Mornin’ Glory – Iris DeMent – Sing The Delta – Iris DeMent – 4:47
The Morning Light – Ron Sexsmith – Forever Endeavour – Ron Sexsmith – 2:53
In geen ander jaar zag ik meer films dan in 2021. Dat is een zekerheid. Er waren maar weinig avonden dat ik geen film zag, een verblijf van twee weken in Berlijn in september, toen het met die ellendige pandemie de goede kant leek op te gaan, uitgezonderd. Zoals veel van mijn generatiegenoten houd ik al sinds mijn kinderjaren van speelfilms. Tot 1984, het dystopische jaar van Big Brother, toevallig ook het jaar dat wij een televisietoestel konden aanschaffen, dankzij een kleine erfenis van A., zagen wij die nagenoeg altijd in de bioscoop. Eerst was dat met mijn ouders in een van de talloze Antwerpse bioscopen en daarna als adolescent, alleen of met vrienden, in dorpscinema’s. Van Zorro, Shane, High Noon en Man of the West via James Bond, Modesty Blaise en Barbarella naar – heel wat later – de kunstfilms van Antonioni, Bertolucci, Fassbinder, Wim Wenders, Kurosawa, Tarkovski en vele andere Grote Regisseurs. Ook na het jaar van ‘war is peace’, ‘freedom is slavery’ en ‘ignorance is strength’, bleef ik het grote boven het kleine scherm verkiezen. (Ik houd dit stukje al dan niet persoonlijke historie zo kort mogelijk.)
Geleidelijk aan kregen, zoals ook weer bij veel van mijn tijdgenoten, videotapes, dvd’s en Blu-ray-schijfjes de bovenhand. Zo blijkt nogmaals hoezeer de meesten van ons onderworpen zijn aan wat de markt ons dicteert. Noodgedwongen gebeurt sinds februari 2020 filmkijken alleen nog maar op het kleine scherm. Mubi had ik al vrij vroeg ontdekt. Nu kwamen er Netflix en Cinemember bij. Af en toe was er toevallig ook nog eens een keer een niet al te middelmatige film op Canvas of op een van de Nederlandse zenders. (Door gehoorproblemen kon ik niet langer films kijken zonder ondertitels, wat Arte, BBC en alle Franstalige zenders uitsloot. Waar het filmaanbod overigens elk jaar wat schaarser werd.)
Vanwege de pandemie was niet alleen het bioscoopbezoek weggevallen. Hetzelfde gebeurde met theater- en dansvoorstellingen en met concerten. Uit musea en kunstgalerijen bleven we weg. Kunstwerken zag ik nog uitsluitend op mijn laptop, rampzalig voor mezelf en meer nog voor de kunstenaars. Zelfs al voer je geen gesprek met ze, is er toch altijd dialoog. We zagen haast geen vrienden en familie meer, we reisden niet langer. We bleven thuis. Ik weet dat dit allemaal niet zo uitzonderlijk is, maar wil het hier desondanks noteren. Meer dan een kleine getuigenis over deze tijd is het niet.
Overdag was er naast de dagelijkse beslommeringen, waaronder de ziektegeschiedenissen, literatuur en muziek; ’s avonds vond ik – niet altijd – schoonheid en vertroosting in films. Mogelijk ging het om een vlucht. Mogelijk vervingen de filmbeelden de gemiste werkelijkheid, filmdialogen de gesprekken met vrienden, geacteerde emoties de echte emoties die vrijkomen bij echte ontmoetingen, de filmische landschappen en stadsgezichten de echte landschappen die je ziet – of veronachtzaamt, lezend in een reisgids, in een meeslepende roman – vanuit de trein en de echte steden die je doorkruist tijdens een van je onvergetelijke reizen. Waarmee ik maar wil zeggen dat films kijken in 2021 met nog meer emoties gepaard ging dan het voordien al deed.
Met het maken van onderstaande lijst ben ik een tijdje zoet geweest. Een aangenaam tijdverdrijf was het niet. Waarom deed ik het dan? Goeie vraag. De volgorde van de titels is min of meer chronologisch. Ik houd helemaal niet van puntensystemen om mijn waardering over wat dan ook uit te drukken, maar zag in dit geval geen andere oplossing. Ik kon onmogelijk over al deze films – en series – een recensie schrijven, zelfs als ik die kort had gehouden. Want in dat geval was dit een lijvig boek geworden, en het is zeker niet mijn intentie om een of andere betweterige en overbodige dikke paperback met schreeuwerige cover over film te schrijven. Mijn classificatie is nogal primitief. Waar geen sterretje staat, gaat het om een vaak maar niet altijd behoorlijke film. Een film met een ster is zeer degelijk, voortreffelijk zelfs; een film met twee sterren is uitstekend, stijlvol, klassiek. De betekenis van drie sterren is: onovertroffen, een meesterwerk. Een nul is van nul en generlei waarde. (Uitzonderlijk gebeurt het dat ik waardeloze films uitkijk.)
Wanda, Barbara Loden
Deze meesterwerken zag ik in 2021: Two-Lane Blacktop – Monte Hellman (1971); Carnival of Souls – Herk Harvey (1962); Waar is het huis van mijn vriend? – Abbos Kiarostami (1987); De wind zal ons meenemen – Abbas Kiarostami (1999); First Cow – Kelly Reichardt (2019); At Eternity’s Gate – Julian Schnabel (2018); Der Himmel über Berlin – Wim Wenders (1987); Muriel ou le temps d’un retour – Alain Resnais (1963); Cure – Kiyoshi Kurosawa (1997); 2 ou 3 choses que je sais d’elle – Jean-Luc Godard (1967); Wanda – Barbara Loden (1970); Sátántangó – Bela Tarr (1994); In a Lonely Place – Nicholas Ray (1950); Ai no korîda (Het rijk der zinnen) – Nagisa Ôshima (1976).
Der Himmel über Berlin, Wim Wenders
Dit is de volledige lijst van 208 films (waaronder enkele series):
Vanwege de letterlijk hartverscheurende omstandigheden die het leven van Agnes en mezelf in het voorjaar ontwrichtten, had ik weinig tijd om iets anders te doen dan voor mijn geliefde te zorgen. Af en toe las ik wel wat, maar dat was eerder sporadisch en niet echt met mijn hoofd erbij. Vanaf juni kwam ik wat literatuur betreft opnieuw op gang. Lezen gaat bij mij altijd samen met schrijven. Het lukte mij opnieuw om wat ‘op papier’ te zetten. Ik nam de draad van Nachten aan de Kant (of ook Antwerpse Nachten) weer op, met een zonnige onderbreking in de vorm van herinneringen aan een verblijf in de Provence.
In die eerste maanden heb ik vooral genoten van de bitterzoete autobiografie van Bulle Ogier, J’ai oublié. Het enige boek waarover ik dit jaar een stuk schreef. Daarin onder meer dit: “J’ai oublié heeft mij zin gegeven om alles wat ik het voorbije jaar op Netflix – en andere streaming-diensten – heb gezien, meteen te vergeten. Wat was de cultuurwereld die Bulle Ogier beschrijft rijk in vergelijking met de opgewarmde, smakeloze kost die ons nu wordt voorgeschoteld.” In dezelfde periode las ik De opgang van Stefan Hertmans, zijn beste fictie tot nu toe. In dat boek trekt hij al zijn registers open; zijn schrijfkunst, inzichten en kennis bereiken daarin hun zenit. Erg mooi en goed geschreven vond ik Al het blauw, van Peter Terrin. Herkenbaar en toch bevreemdend. Hoewel de plaatsen van handeling naamloos blijven lijken we ze toch goed te kennen.
Van mijn vriend en geestverwant Pascal Cornet, die ik jammer genoeg nog altijd niet in het echte leven heb ontmoet, las ik twee delen van zijn voortreffelijke en diepgravende autobiografie. Hij heeft ze in eigen beheer moeten uitgeven. Zijn er dan geen uitgevers meer die een originele stem herkennen? Het beste en welsprekendste boek over kunst was Funny Weather van Olivia Laing. Ik weet niet weer hoe ik haar heb ‘ontdekt’. Mijn keuzes zijn nogal willekeurig; ze hangen meestal van het toeval af. Soms laat ik mij iets aanbevelen of laat ik mij leiden door een recensie. Olivia Laing schrijft in een subjectieve stijl over Patricia Highsmith, Jean-Michel Basquiat, David Bowie, Agnes Martin, vrouwelijke schrijvers die drinken, Patti Smiths ‘Land’, Wolfgang Tilmans, etc.
In literair opzicht zal 2021 voor mij altijd het jaar van Joan Didion blijven. Al is altijd een relatief begrip. Ik ben haar werk veel te laat beginnen te lezen, daartoe verleid door de schitterende documentaire ‘Joan Didion: The Center Will Not Hold’ van Didions neef, Griffin Dunne. Tot voor enkele dagen was ik nog verdiept in Blue Nights, over de dood van haar dochter Quintana en haar eigen aftakeling. Nu is ze er zelf ook al niet meer. Over schrijven deed ze deze opmerkelijke uitspraak: “In many ways writing is the act of saying I, of imposing oneself upon other people, of saying listen to me, see it my way, change your mind. It’s an aggressive, even a hostile act. You can disguise its qualifiers and tentative subjunctives, with ellipses and evasions —with the whole manner of intimating rather than claiming, of alluding rather than stating—but there’s no getting around the fact that setting words on paper is the tactic of a secret bully, an invasion, an imposition of the writer’s sensibility on the reader’s most private space.” [Uit ‘Why I Write’, terug te vinden in de verzamelbundel ‘Let me tell you what I mean’.]
Mogelijk door de opkomst en groei van extreemrechts en de populariteit van allerhande fascisten en volksmenners in dit land en elders in Europa en de Verenigde Staten, ben ik mij wat gaan verdiepen in nazi-Duitsland. Onthullend vond ik vooral LTI, De taal van het derde rijk, van Victor Klemperer. Ik zag veel overeenkomst met de taal die we op sociale media lezen en met die van nogal wat nationalistische politici. Een uitdrukking als ‘dor hout’ voor oudere en zwakkere mensen, om maar één voorbeeld te geven, is ronduit nazistisch. Meeslepend en aangrijpend was voor mij de fictie van Hans Fallada. Zijn Alleen in Berlijn (Jeder stirbt fur sich allein) is een waarschuwing voor wat ons opnieuw te wachten staat. Je ziet de voortekenen overal. Het spinnenweb, het debuut van Joseph Roth, is even onheilspellend, al behoort het niet tot zijn beste werken.
Om mij te ontspannen las ik nogal wat biografieën. Jennifer Otter Bickerdike’s You are beautiful and you are alone is een uitstekende biografie van fotomodel, actrice, zangeres en songschrijver Nico. In de zeer leesbare maar weinig opzienbarende biografie The double life of Bob Dylan – 1941-1966, alweer een lijvig boek over Dylan van de betweter Clinton Heylin, vind je weinig nieuwe informatie. Mijn probleem is dat ik, eens voorbij pagina 30, boeken bijna altijd uitlees. Er zijn ergere problemen, ook al is tijdschaarste er een van.
Opnieuw stelde ik vast dat ik te vaak online zit te lezen en dat ik die teksten, hoe magnifiek ze soms ook mogen wezen, meestal meteen weer vergeet. Mijn voornemen is om dat minder te gaan doen. Mijn andere voornemen is om opnieuw gedichten te gaan lezen. Toen ik jonger was, was ik verslaafd aan poëzie. Nu blijven die mooie dunne boekjes gesloten. Wat een verloochening is van bijna alles waar ik sinds mijn vijftiende voor sta. Je moet je leven veranderen. Maar kun je dat nog? Je hebt zo weinig zelf in handen.
Boeken 2021 (geen chronologische lijst)
Joseph Roth, Tarrabas
Joseph Roth, Het spinnenweb
Elena Ferrante, Het verhaal van het verloren kind. Napolitaanse romans 4
Stefan Hertmans, De opgang
Annie Ernaux, De jaren
Bulle Ogier, J’ai oublié
Herman Melville, Moby Dick (vertaald door Barber van de Pol)
Margot Vanderstraeten, Mazzel Tov
Peter Terrin, Al het blauw
Tommy Wieringa, De heilige Rita
Sylvie Simmons, I’m your man. The life of Leonard Cohen
Olivia Laing, Funny Weather. Art in an emergency
Victor Klemperer, LTI. De taal van het derde rijk
Hermann Broch, Barbara. Novelle
Joan Didion, Where I was from
Joan Didion, Play it as it lays
Joan Didion, South and West
Joan Didion, De verhalen die we onszelf vertellen
Joan Didion, The year of magical thinking
Joan Didion, Blue Nights
Haruki Murakami, Eerste persoon enkelvoud
Tracy Thorn, My rock ‘n’ roll friend
Jennifer Otter Bickerdike, You are beautiful and you are alone. The biography of Nico
Clinton Heylin, The double life of Bob Dylan – 1941-1966. A restless, hungry feeling
Pascal Cornet, De elfde teen
Pascal Cornet, Populierendreef 29
Hans Fallada, Alleen in Berlijn
Hans Fallada, Wat nu, kleine man
Robert Walser, De bediende
Burhan Sönmez, Labyrint James Salter, De kunst van fictie
WERELDVREEMDE LIJST VAN MERKWAARDIGE GEBEURTENISSEN IN HET JAAR 1979 2de deel: 1 juli tot 31 december.
7 7 1979 Nosferatu: Phantom der Nacht van Werner Herzog. Drinken en roken. Jan V. en Bie zonderen zich af. Ik blijf enkele dagen in bed.
9 7 1979 Over Badlands van Terrence Malick.
10 7 1979 Aankoop van stiletto’s. Voorbereidingen voor een reis naar de Provence en de Camargue. Bezoek van Willy Boy en Paul Luyten. Verhaal van het poesje.
29 7 1979 Terug in Antwerpen. Geschiedenis van het konijn.
5 8 1979 Blackout in het appartement van Giuseppe.
7 8 1979 In Brussel. Days of Heaven van Terrence Malick. Country en rock op de Grote Markt in Brussel: Commander Cody and His Lost Planet Airmen en Elliott Murphy.
8 8 1979 Een hongerloon. Het Land van de Grote Belofte van Andrej Wajda.
9 8 1979 Drie vragen van Ria Pacquée. De kleine Elias.
14 8 1979 Over Ernst Jünger.
16 8 1979 Verkeerde interpretatie van ‘Taferelen van onverschilligheid’.
24 08 1979 Jean-Paul Dollé. Beschouwingen over Last tango in Paris van Bernardo Bertolucci.
25 8 1979. Een merkwaardige brief van Guy Bleus. Waanzin? Gevoel van leegte na het vertrek van Jesse.
1 9 1979 Een horrordroom. H.C. Ten Berge.
2 9 1979 Doodservaring. Een lijk in de kelder bij de Filosofische Kring Aurora.
4 9 1979 Bob Dylans Slow Train Coming.
5 9 1979 Over Rainer Maria Rilke. Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge en Duineser Elegien. Immanuel Kant en Thomas De Quinceys Last days of Immanuel Kant.
6 9 1979 Céline et Julie vont en bateau van Jacques Rivette. De dubbelganger.
7 9 1979 De hartspecialist.
7 9 1979 L’année dernière à Marienbad van Alain Resnais en Alain Robbe-Grillet. Een avond met Max en Ginette.
8 9 1979 Enkele beschouwingen over Talking Heads en enkele andere jonge bands.
11 9 Over de negatieve aspecten van benzodiazepines.
12 9 Over ziekte en vergankelijkheid. Jobs identificatie met Jezus Christus.
13 9 1979 De huisarts dokter Debaene. Effi Briest van Rainer Werner Fassbinder, een meesterwerk. Café De Volle Maan. Herinneringen aan de eerste dagen en nachten met Senga. Hilde Van M. In café de Cereus met Giuseppe.
14 9 1979 Cultiveer ik het schrijverschap? Over Een brief lezen in de metro in het NVT.
15 9 1979 Over Chinesisches Roulette van Rainer Werner Fassbinder.
16 9 1979 Seks, angst en dood.
19 9 1979. Dokter Clerckx, longarts.
20 9 1979 Zoeken naar iets in plaats van niets (Find myselfs a city to live in).
26 9 1979 Verkoop van het Dolfijnhuis.
1 10 1979 Over Engelen, Emmanuel Swedenborg en William Blake.
2 10 1979 In het Rivierenhof. Samuel Becketts Murphy. Verkoop van de zwarte leren jas van Senga. Een nacht in Cinderella’s Ballroom. Captagon.
4 10 1979 Droom over Charles Gounod en andere muziek.
8 10 1979 Beschouwingen over Mes petites amoureuses van Jean Eustache, Proust en Rimbaud.
10 10 1979 Southside Johnny & the Asbury Jukes in AB Brussel.
11 10 1979 Bezoek van mijn ouders en broer. De erfenis van tante Ellie.
14 10 1979 Utamaro’s wereld.
17 10 1979 Een droom. Op het kerkhof. In het labyrint van Orpheus en Renée.
18 10 1979 Violette Nozière van Claude Chabrol. Oedipus. Gedichten van André Breton, Benjamin Péret en Paul Eluard. Bij Aurora voorbereiding van een poëziemanifestatie.
19 10 1979 Op zoek naar een nieuwe woonst. Een bezoek van dokter Debaene.
20 10 1979 ‘Huwelijksparty’ (performance) van Guy Bleus in het Pannenhuis. Tequila. Wat is lijden?
24 10 1979 Met Paul R. naar een lezing van Marcelin Pleynet. Théorie de l’art moderne. Een avond van bezinning in het Pannenhuis.
25 10 1979 Lamorinièrestraat 213: Een nieuwe woning gevonden. Jammen met Jimi Hendrix.
27 10 1979 Poëziemanifestatie van Aurora in het Filmhuis. Lovende woorden van de dichter Eldert Willems.
30 10 1979 Jesse op vakantie bij ons. Jesse en Vera organiseren een feestje. Een cheque van mijn moeder. Pannenkoeken eten. Voorlezen uit Jack London.
11 1979 Met Jesse naar Abba in Vorst Nationaal. Een bizarre rit met de taxi.
6 11 1979 De kleine Paul eet verf. Over Die linkshändige Frau van Peter Handke.
8 11 1979 Droom van de zwarte zon. Gesprek met Eddy Devos over de zon van Vincent Van Gogh, psychotherapie en over Wozzeck van Alban Berg en Büchner.
9 11 1979 Over mijn moeilijke vriendschap met Job. Gesprek over filosofie en literatuur.
10 11 1979 Annie Reniers over het nihilisme. De tijdelijkheid.
12 11 1979 Senga en ik nodigen Giuseppe en zijn nieuwe vriendin Anna uit voor een etentje. Om 4 uur ’s nachts met zijn vieren naar Cinderella’s Ballroom.
13 11 1979 Over Cul-de-sac van Roman Polanski en Days of Heaven van Terrence Malick.
15 11 1979 Teleurstelling en woede. Zwaar aan de drank in het Pannenhuis, met Wout Vercammen en Walter Van Rooy. Verzoening met Wout Vercammen.
16 11 1979 De Staat als grondslag van de Vrijheid, voordracht van Leopold Flam. Performance van Ria Pacquée in Ruimte Z. Een nieuwe beat generation? Met Guy Bleus naar Pannenhuis en Cinderella.
17 11 1979 The Kinks in Vorst Nationaal. Beschouwingen over The Kinks, massa en agressie.
23 11 1979 Euforie met Giuseppe, Anna en Senga in de Muze en de Kroeg. Oeuvres Complètes van Antonin Artaud.
29 11 1979 Verhuis naar de Lamorinièrestraat. Ware Vriendschap.
1 12 1979 Opening tentoonstelling van werk van Guy Bleus bij Filosofische Kring Aurora.
12 12 1979 Over Apocalypse Now van Francis Ford Coppola.
13 12 1979 De geschiedenis van een tafel. Het leven een droom. Een cadeau van Senga: Something Else by the Kinks.
14 12 1979 Paul Rigaumont over De verwijdering. Met ons groepje en Flam naar café des Arts. Later een heerlijke nacht in Cinderella’s Ballroom met schitterende muziekkeuze van Maryse.
18 12 1979 La Luna van Bertolucci. Senga slikt een hoge dosis efedrine (Alfavit), een middel tegen astma.
20 12 1979 Dwaze nacht in het Pannenhuis en de Skipper. Met Walter Van Rooy en Guillaume Bijl. De beklimming van Brabo.
31 12 1979 Herinneringen aan de laatste dag van 1969. Wedergeboorte. De beste albums van het afgelopen decennium.
WERELDVREEMDE LIJST VAN MERKWAARDIGE GEBEURTENISSEN IN HET JAAR 1979. 1ste deel: 1 januari tot 30 juni.
““’He could not live with himself.’ It was just a phrase, but an exact one. Under the pressure of Power, the self cracks and splits. The public coward lives with the private hero. Or vice versa. Or, more usually, the public coward lives with the private coward. But that was too simple: the idea of a man split into two by a dividing axe. Better: a man crushed into a hundred pieces of rubble, vainly trying to remember how they – he – had once fitted together.”
Julian Barnes, The Noise of Time
Om mijn terugblik op onze eerste jaren in Antwerpen en vooral op de nachtelijke zijde daarvan meer samenhang en context te geven volgt hier (en in de volgende afleveringen) een beknopte opsomming van relatieve hoogtepunten van 1979 – die ook in dit geval dieptepunten konden zijn. Ik probeer de aandacht vooral op het Pannenhuis te richten maar net als voor 1978 moeten sommige voorvallen bij ons thuis of op andere plaatsen ook worden vermeld. Vergeet daarbij niet dat er geen nacht is zonder dag en dat alle herinneringen tegelijk waarheid en verzinsel zijn. Wat jij zegt had ik zelf net zo goed kunnen zeggen, en vice versa.
4 1 1979 Huiselijke taferelen in het Dolfijnhuis. Op droog zaad. Robert Falcon Scott.
7 1 1979 Ziekte van Senga. Bezoek van moeder, Guillaume Bijl en Anton. Een nacht in café De Gnoe.
12 1 1979 Opening in het Pannenhuis van de tentoonstelling Termen, werk van Leo Steculorum. Gesprek met Paul Rigaumont over kunst en kunstkritiek. Ontmoeting met Wout Vercammen.
17 1 1979 Met Guy Bleus naar Quick en Pannenhuis. Gesprekken met Luc Van Tendeloo en Ria Pacquée over Jabberwocky en Aguirre, der Zorn Gottes. Een droom over een hels concert en Geheime Agenten.
24 1 1979 Opgeklaarde hemel. Project van de Filosofische Kring Aurora goedgekeurd voor het Bijzonder Tijdelijke Kader. Kleuren tegen die bleierne Zeit.
29 1 1979 Laatste nieuws (over amokmakers): John Travolta, Patricia Hearst, Brenda Spencer. Stijl. Droom van Marina di Pisa.
8 2 1979 Dwepers. Bij Wim Meewis de zachtmoedige schrijver. Café Tivo. Een nacht in de kroegen met Giuseppe. Warren Oates, Monte Hellman en Sam Peckinpah. Millie Perkins. Ervaring van stilstand en het opene in het Stadspark.
14 2 1979 De dood van Jean Renoir. Lectuur van Nietzsches De vrolijke wetenschap en van Die Blendung (Het Martyrium) van Elias Canetti.
17 2 1919 Kunstfilms van James Scott. Over popartkunstenaar Richard Hamilton.
19 2 1919 Droom van een tentoonstelling in het Pannenhuis: EAT ART.
22 2 1979 Met Giuseppe naar Sisters van Brian DePalma. Giuseppe’s fascinatie voor horror. Giuseppe leest voor uit Charles Bukowski’s The Days Run Like Horses Over The Hill.
26 2 1979 Mijn broer François en mijn schoonzus Astrid zeggen de scheepvaart vaarwel en openen café Derby in Hoeselt. Jukeboxmuziek. Dansen op Do Ya Think I’m Sexy van Rod Stewart.
28 2 1979 Bij Pax Christi voor een job. Wat is polemologie? Wandeling in oude Antwerpse straatjes. De schoonheid van straatnamen.
2 3 1979 In Cartoons The General van Buster Keaton. Nacht in het Pannenhuis met Chantal Strubbe, Renée Strubbe, Gazoe en Guillaume Bijl. Maria Mentens vertelt me uitgebreid over haar vader, de mensch Michel Mentens. Ongewild parasitisme.
6 3 1979 Bezoek van mijn vriend uit Sint-Joost, Paul Luyten. Paul woont nu in Gent en runt een boekwinkel (Walry). VDB is formateur en heeft een Plan. Aan de Franse grens lopen massa’s varkens op straat. Voyager 1 bereikt Jupiter.
11 3 1979 Televisieavond bij Guillaume en Renée. Bruce Springsteen live: Eddy Merckx/Fausto Coppi van rock & roll. La Notte van Michelangelo Antonioni. Problemen van de hedendaagse literatuur.
23 3 1979 Shoppen met stijl. Regenjassen van De Wolmolen. Met Paul Luyten naar de film Sybil van Daniel Petrie. In het Pannenhuis en Gard Sivik.
27 3 1979 In het Pannenhuis tentoonstelling/performance van Guy Bleus: Diploma’s/Smell Art/Mail Art. Diploma’s te koop.
2 4 1979 Een vervelend misverstand. Mislukte voordracht over Dantes Paradijs. Een probleem genaamd ironie.
4 4 1979 Tentoonstelling Frans Gentils in Pannenhuis. Rhythm & Blues Party. Dans als ziekte en als doodsverlangen. Marcia Trionfale van Marco Bellocchio.
24 4 1979 Opening van Guillaume Bijls tentoonstelling ‘Autorijschool Z’ in Galerij Z. Met Senga, Bie DM en Giuseppe. In St-Katelijne Vest geknield en gebeden voor het beeld van Jezus Christus.
25 4 1979 Televisieavond bij Guillaume Bijl en Renée Strubbe. Patti Smith in Rockpalast: hogepriesteres van rock & roll. So You Want To Be a Rock and Roll Star?
01 Rock ‘n’ Roll Star
02 Hymn
03 Rock ‘n’ Roll Nigger
04 Privilege
05 Dancing Barefoot
06 Redondo Beach
07 25th Floor
08 Revenge
09 Wave
10 Pumpin’ My Heart
11 7 Ways Of Going
12 Because The Night
13 Frederic
14 Jailhouse Rock
15 Gloria
16 My Generation
28 4 1979 Met Giuseppe in café Pallieter op het Mechelseplein. Gesprek over muziek en literatuur, Sartre, schrijven onder invloed van amfetamine. In het Pannenhuis ruzie met Job.
8 5 1979 Paul Rigaumont toont me werk van een uitzonderlijk schilder, Vladimir Veličković, geboren in 1936 in Joegoslavië (nu Servië). Margaret Thatcher is de eerste vrouwelijke premier van Groot-Brittannië.
10 5 1979 De dood van Louis Paul Boon.
16 5 1979 Gedachten over punk, onverschilligheid en gemeenschap. Eenzaamheid als wapen. Nog meer Vrolijke Wetenschap.
17 5 1979 Achterhaald radicalisme van enkele kameraden. Schranderheid die domheid blijkt te zijn.
20 5 1979 Moeilijkheden met conversatie en het formuleren van ideeën.
1 6 1979 Enkele woorden over Ezra Pound. Mijn verhaal ‘Een brief lezen in de metro’ gepubliceerd in NVT.
11 6 1979 De blijde intrede van Bie De Meulenaere.
12 6 1979 Over boeken en schoenen.
15 6 Met Senga en Bie naar Looking for Mister Goodbar van Richard Brooks. Paul Rigaumont begint met olieverf op groot doek te schilderen. Zelfmoord van Jean-Louis Bory.
21 6 1979 Dood van Nicholas Ray. Verhalen van Eddy Devos uitgegeven door Aurora. Gedichten van Tonko Brem alias Antoon Van den Braembussche.
27 6 1979 Met Senga en Bie DM naar Dylans Renaldo en Clara (opnieuw).
29 6 1979 Opening van tentoonstelling van Walter Van Rooy in Pannenhuis. Met Bie en haar zus Leen in het Pannenhuis, de Muze, de Mok en de Kroeg. Poesjes ontdekt in de kelder van het Dolfijnhuis.
Vorige zaterdag brachten we in Zéro de conduite een hommage aan Scott Walker (pseudoniem van Noel Scott Engel). Hij was in mijn tienerjaren samen met de andere Walker Brothers een van mijn prille pophelden; in mijn latere leven werd hij, en is hij nu meer dan ooit, iemand om een voorbeeld aan te nemen, als integere kunstenaar en woordjuwelier. Als musicus en componist was hij dan weer exemplarisch voor een aantal van zijn muzikanten-tijdgenoten en voor jongere songschrijvers met een open geest en een luisterend oor.
Wat hier volgt zijn wat voorbereidende notities van die aflevering van Zéro de conduite. De playlist is aangevuld met wat meer details en een discografie. Voor een korte biografie en een in memoriam van Scott Walker vind je onder deze tekst enkele links.
“As a vocalist, at the height of his popularity, he was unsurpassable and influenced multiple generations as a result. His later work impacted many of the same artists whilst reaching newly receptive listeners who’d not hold him to the same standards of his earlier work. It was a real rebirthing of the artist that only a few manage to achieve in the world of popular music. The work Scott produced as a young man, and particularly that of his later years, will endure, as it is authentic, heartfelt, and visionary, produced in an environment, a genre of the arts, where such qualities are rarely encouraged or embraced.”
David Sylvian
Hoofdrolspelers
Scott Walker (of Noel Scott Engel): Walker Brothers
John Maus: Walker Brothers
Gary Leeds: Walker Brothers
Johnny Franz: producer (o.m. Walker Brothers, Dusty Springfield, Scott Walker)
Reg Guest: orkestleider en arrangeur
Ivor Raymonde: orkestleider / arrangeur (vader van Simon Raymonde: lid van Cocteau Twins en baas van platenlabel Bella Union)
Wally Stott (Angela Morley): arrangeur
Peter Knight: arrangeur
Peter Walsh: producer
The Quotations: backing band van the Walker Brothers
En enkele figuranten.
Walker Brothers discografie
Take It Easy with the Walker Brothers: November 1965
Producers: John Franz en Nick Venet
Met orkest onder leiding van Ivor Raymonde
Phil Spector-pop, blue eyed soul, barokpop
Portrait: Augustus 1966
Producer: John Franz
Met orkest onder leiding van Reg Guest en Ivor Raymonde
Phil Spector-pop, blue eyed soul, barokpop
Images: Maart 1967
Producer: John Franz
Orkest begeleid door Reg Guest
Phil Spector-pop, blue eyed soul, barokpop, drama
No Regrets: oktober 1975
Producers: Scott Walker, Geoff Calver
Covers, country
Geen composities van Scott Walker
Lines: oktober 1976
Producers: Scott Walker, Geoff Calver
Covers, country
Geen composities van Scott Walker
Nite Flights: juli 1978
Producers: Scott Walker en Dave MacRae
Vier nieuwe nummers van Scott Walker, de eerste sinds 1970
Laatste album van the Walker Brothers
Rock, synthpop
Scott Walker discografie
Scott: September 1967
Producer: John Franz
Met arrangementen van Wally Stott, Reg Guest, Peter Knight
Existentialistische pop en chanson
Philips records
Scott 2: Maart 1968
Producer: John Franz
Met arrangementen van Wally Stott, Reg Guest, Peter Knight
Existentialistische pop en chanson
Philips records
Scott 3: maart 1969
Producer: John Franz
Met arrangementen van Wally Stott, Peter Knight
Existentialistische pop en chanson noir
Philips records
Scott: Scott Walker Sings Songs from his T.V. Series: Juli 1969
Producer: John Franz
Ballads, big band standards
Geen songs van Scott Walker
Philips records
Scott 4: November 1969
Producer: John Franz
Alle songs van Scott Walker
Existentialistische pop en chanson noir
Scott Walkers meesterwerk
Invloed op Bowie, Radiohead, Julian Cope, etc
Till the Band Comes In: December 1970
Producer: John Franz
Met arrangementen van Wally Stott, Peter Knight
Pop, MOR, concept-elpee
Philips records
The Moviegoer: Oktober 1972
Producer: John Franz
Liedjes uit films: easy listening uit wat Scott Walker zijn wildernisjaren noemde
Philips records
Any Day Now: mei 1973
Producer: John Franz
Easy listening uit zijn wildernisjaren
Philips records
Stretch: November 1973
Producer: Del Newman
Covers-elpee, voornamelijk country
CBS records
We Had It All: Augustus 1974
Producer: Del Newman
Country, covers
Vier songs van Billy Joe Shaver
CBS records
Climate Of Hunter: Maart 1984
Producers: Scott Walker en Peter Walsh
Een soort van comeback van Scott Walker op het toen coole Virgin label.
Met “Blanket Roll Blues” van Tennessee Williams (uit de soundtrack van de film The Fugitive Kind)
Op kant 2: cijfers in plaats van songtitels
Virgin records
Tilt: Mei 1995
Producers: Scott Walker en Peter Walsh
Songs in een donkere, begrafenisachtige sfeer
Industriële en avant-garde muziek, geluidsblokken, repetitief
Fontana, Drag City Records
The Drift: Mei 2006
Producers: Scott Walker, Peter Walsh
Industriële en avant-garde muziek, geluidsblokken, repetitief
4AD
Bish Bosch: December 2012
Producers: Scott Walker, Peter Walsh
Industriële en avant-garde muziek, geluidsblokken, repetitief
4AD
Soused (with Sunn O))) ): 2014
Producers: Scott Walker, Peter Walsh
Samenwerking van Scott Walker met de experimentele metal band Sunn O)))
Avant-garde, experimentele rock, art rock, dreunrock
4AD
Scott Walker soundtracks / dansvoorstellingen
Pola X: Mei 1999
Soundtrack van de gelijknamige film van Leos Carax
Producer: Scott Walker
Avant-garde, experimenteel, filmmuziek
Barclay
And Who Shall Go to the Ball? And What Shall Go to the Ball?: oktober 2007
Producers: Scott Walker, Peter Walsh
Muziek voor het dansgezelschap CandoCo
4AD
The Childhood of a Leader (Original Soundtrack): Augustus 2016
Soundtrack van de gelijknamige film van Brady Corbet
Producers: Scott Walker, Peter Walsh
Klassiek, avant-garde, experimenteel
4AD
Vox Lux: December 2018
Producer: Scott Walker (gedeeltelijk)
Soundtrack van de gelijknamige film van Brady Corbet
CBS records
Box set
Five Easy Pieces: 2003
CD 1: In My Room
CD 2: Where’s The Girl?
CD 3: An American In Europe
CD 4: This Is How You Disappear
CD 5: Scott On Screen
Mercury records
Programma 6/4/2019
Death Rides A Horse – Ennio Morricone – Da uomo a uomo (Death Rides A Horse) – Ennio Morricone – 3:22
De dood rijdt op een paard. Dat wisten Lee Van Cleef en Ennio Morricone al lang. Dit deuntje ‘komt’uit een Italiaanse western die uitkwam in 1967. Het beeld van de dood als een wrekende ruiter was Scott Walker net zo genegen als het hele repertoire van de Italiaanse meester. Filmmuziek was van groot belang voor Scott, al denken we bij zijn songs meestal niet aan westerns.
Saturday’s Child – The Walker Brothers – Portrait – Scott Engel – 2:08
Een toepasselijke titel voor een zaterdagavond. Muziek voor een existentialistische swinging London-party.
Genevieve – The Walker Brothers – Images – Scott Walker – 2:52
In de reeks die Scott ‘ladies, love and loss’ noemde.
I Don’t Want To Hear It Anymore – Jerry Butler – In The Naked City – Randy Newman – 3:04
De eerste versie van deze vroege Randy Newman-compositie (1964). Gecoverd door the Walker Brothers op Take It Easy.
Windmills Of Your Mind – Barbara Lewis – The Many Grooves Of Barbara Lewis – Bergman/Legrand – 3:58
Muziek van Michel Legrand. De eerste versie is van Noel Harrison en komt voor in de film The Thomas Crown Affair van Norman Jewison, met Steve McQueen en Faye Dunaway. Gecoverd door onder meer Dusty Springfield. Hoewel the Walker Brothers het nummer niet opnamen zou het zeker in hun repertoire hebben gepast. Ook gedraaid vanwege het overlijden van Michel Legrand en van Agnès Varda (Michel Legrand speelt een kleine rol in Varda’s Cléo de 5 à 7).
Young Man Cried – The Walker Brothers – Take It Easy With The Walker Brothers – John Franz/Scott Walker – 2:34
Werd gesampled door Alex Callier / Hooverphonic op Sometimes (openingsnummer van de cd Jackie Cane, 2002).
The Sun Ain’t Gonna Shine (Anymore) – The Walker Brothers – Portrait – Bob Crewe/Bob Gaudio – 3:17 –
De eerste versie was van Frankie Valli (1965). The Walker Brothers nemen je mee naar hoogten – en diepten – waar Frankie Valli nooit een stap zou durven te zetten. Een mijlpaal in de geschiedenis van de popmuziek.
Walking In The Rain – The Ronettes – Phil Spector – Back To Mono (1958-1969) – P. Spector-B. Mann-C. Weil – 3:16.
De muziekstijl van the Walker Brothers is duidelijk schatplichtig aan de wall of sound van Phil Spector en fantastische sessiemuzikanten van the Wrecking Crew. Een matige cover van Walking In The Rain verscheen op single in 1967.
Ebb Tide – The Righteous Brothers – Phil Spector – Back To Mono (1958-1969) – Carl Sigman/Robert Maxwell – 2:50
Een van de mooiste voorbeelden van de wall of sound. Stonden the Righteous Brothers model voor de Walkers? Deze single op Philles was een hit in 1965.
All Strung Out – Nino Tempo & April Stevens – Phil’s Spectre I: A Wall Of Soundalikes – Nino Tempo/Jerry Riopelle – 3:01
Dit nummer uit 1966 was bedoeld voor the Righteous Brothers, maar die hadden geen zin om het op te nemen, dus deden Nino Tempo en April Stevens (Nino’s zus) het maar zelf. Phil Spector was niet de producer, wel Bones Howe, die ook met the Monkees en Tom Waits samenwerkte. Het strijkersarrangement is van Nick DeCaro.
Baby Make It The Last Time – The Walker Brothers – Images – Scott Walker/Kirk A. Duncan/Michael Nicholls – 3:07
B-kant van de single Walking In The Rain, 1967. Een dansnummer.
Mrs. Murphy – The Walker Brothers – Solo Scott, Solo John EP – Scott Walker – 3:20
Uit een Philips EP uit 1966 waaruit blijkt dat het toen al niet zo boterde tussen John en Scott.
I Need You – Chuck Jackson – Honey And Wine: Another Gerry Goffin & Carole King Song Collection – Carole King/Gerry Goffin – 3:10
Op het Wand label uitgebracht in 1965 – Gecoverd door the Walker Brothers op een EP in 1966. Chuck Jackson is vooral bekend van de singles Any Day Now en I Keep Forgettin’ (gecoverd door David Bowie).
Summertime – Al Green – Green Is Blues – George Gershwin/DuBose Hewayrd – 3:02
The Walker Brothers-versie van deze classic uit Porgy and Bess is terug te vinden op de elpee Portrait. Summertime and the living is easy, fish are jumping and the cotton is high…
People Get Ready – Curtis Mayfield & The Impressions – The Anthology 1961 – 1977 – Curtis Mayfield – 2:39
De bijzonder geslaagde versie van the Walker Brothers staat op Portrait. Ik heb het nummer in die versie leren kennen en waarderen. Maar niets gaat boven het origineel.
How Can I Be Sure – Dusty Springfield – Dusty In London – Felix Cavaliere/Eddie Brigati – 2:48
Tijdgenote, stijlgenote. Oorspronkelijke versie op Groovin’ van the Young Rascals, 1967. The Walker Brothers namen deze classic helaas niet op. Had gekund.
Orpheus – The Walker Brothers – Images – Scott Walker – 3:27
Scott klasseert dit nummer in zijn reeks ‘bedsit dramas, including the kitchen sink’.
Archangel – The Walker Brothers – Single B Side – Archangel – 3:45
Met de klank van een oud orgel opgenomen in een bioscoop op Leicester Square. Invloed van Bach. Inspiratie voor Procol Harum?
Salad Days (Are Here Again) – Procol Harum – A Whiter Shade Of Pale – Keith Reid/Gary Brooker – 3:41
Uit de eerste elpee van Procol Harum, die aanvankelijk geen titel had. Je hoort hier wel meer invloed van Bob Dylan / Highway 61 Revisited dan van the Walker Brothers.
Never Say Never Again – Bee Gees – Odessa – Bee Gees – 3:28
Tijdgenoten en geestverwanten. Odessa was een concept-box die vijftig jaar geleden werd uitgebracht.
When Joanna Loved Me – Scott Walker – Scott – Robert Wells/Jack Segal – 3:08
1ste solo-elpee, 1967
In de reeks ‘ladies, love and loss’. Het nummer was voordien al een hit voor Tony Bennett.
Montague Terrace (In Blue) – Scott Walker – Scott – Scott Walker – 3:31
Een hoogtepunt uit de eerste solo-elpee: The girl across the hall makes love Her thoughts lay cold like shattered stone Her thighs are full of tales to tell Of all the nights she’s known Your eyes ignite like cold blue fire The scent of secrets everywhere A fist filled with illusions Clutches all our cares
Wait Until Dark – Scott Walker – Scott 2 – Henry Mancini – 3:00
Uit de tweede solo-elpee, 1968. Wait Until Dark is een film van Terence Young uit 1967. Met Audrey Hepburn als een jonge, blinde vrouw.
Black Sheep Boy – Tim Hardin – Tim Hardin 2 – Tim Hardin – 1:56
Iets helemaal anders maar wel gecoverd door Scott Walker op Scott 2.
Duchess – Neko Case & Her Boyfriends – The Virginian – Scott Engel – 2:56
Een sublieme versie van een Scott Walker-compositie (op Scott 4).
Rhymes Of Goodbye – Scott Walker – Scott 4 – S. Engel – 3:04
Scott 4 is eigenlijk de 5de solo-elpee van Scott Walker, als je Scott: Scott Walker Sings Songs from his T.V. Series meerekent. Scott 4 is Scott Walkers grandioos meesterwerk.
Two Ragged Soldiers – Scott Walker – Scott 3 – S. Engel – 3:07
“Such amazing empathy for the human soul. He saw two men sitting on a park bench and imagined an entire life for them – full of suffering, joy and bitter longing for the lives they could have lived. It’s a miraculous work of art” schrijft Jim Oliver op YouTube. Inderdaad.
La valse des lilas (Once Upon a Summertime) – Toots Thielemans with Shirley Horn – The Real… Toots Thielemans – Eddie Barclay/Michel Legrand – 4:33
Vooral voor de melancholie van Toots, minder voor de stem van Shirley Horn. Een lied voor de eeuwigheid van Michel Legrand en Eddie Barclay.
La chanson de Jacky – Jacques Brel – Ces gens-là – Jacques Brel/Gérard Jouannest – 3:26
Barclay, 1965. Scott Walker nam negen nummers van Jacques Brel op, later verzameld op Scott Walker sings Jacques Brel.
The Seventh Seal – Scott Walker – Scott 4 – S. Engel – 4:58
Scott Walker hield van zoals reeds gezegd van film en filmmuziek en zeker van de films van Ingmar Bergman.
30 Century Man – Scott Walker – Scott 3 – Scott Walker – 1:29
“If anything lyrically Walker brilliantly anticipated the dystopian/supermen visions of his most famous fan David Bowie, touching on ideas of long life through ‘freezing’ – the kicker is the bizarrely audacious claim “Shame you won’t be there to see me shaking hands with Charles de Gaulle.” Musically the gentle acoustic guitar and Walker’s slightly twangy style of singing turns into a fusion of Bob Dylan and Jacques Brel, a dipping into a folk/cabaret style that becomes Walker’s own through and through, topped off with a short fragment from a music box” schrijft Ned Raggett op Allmusic.
Een documentaire uit 2006 over Scott kreeg dezelfde titel. (Ik heb hem nog niet gezien.)
The London Boys – David Bowie – The Deram Anthology 1966 – 1968 – David Bowie – 3:22
Geestverwant, stijlverwant en bewonderaar van Scott Walker.
The Electrician – The Walker Brothers – Nite Flights – Scott Engel – 6:11
Midge Ure stelde dat “The Electrician” hem inspireerde voor Ultravox’s “Vienna”
De terugkeer van de ware Scott Walker, zou je kunnen zeggen. Nite Flights was de zwanenzang van de broers die geen broers waren.
Tilt – Scott Walker – Tilt – Scott Walker – 5:13
Scott Walker begeeft zich op het pad van de avant-garde en de experimentele muziek. Zijn teksten, die altijd eerst komen, worden hermetische gedichten. Hij maakt gebruik van massieve blokken geluid en stilte.
The Escape – Scott Walker – The Drift – Scott Walker – 5:19
Nog verder op de weg van de avant-garde.
Tilt, The Drift en Bish Bosch (zijn eindspel) vormen een nogal macabere trilogie. Liederen over onder meer de terechtstelling van Clara, de vrouw van Benito Mussolini, de moord op Pasolini, Jesse Garon Presley, de doodgeboren tweelingbroer van Elvis, drugdealers, het proces tegen Eichmann, 9/11, Srebrenica en andere aardedonkere onderwerpen. En dit: If shit were music
La da da, la da da
You’d be a brass band
Know what?
You should get an agent, oh yeah, yeah
Why sit in the dark handling yourself? Uit: ‘SDSS1416+13B (Zercon, A Flagpole Sitter)’ op ‘Bish Bosch’
Om maar te zeggen: Scott Walker is niet iemand om zomaar te vergeten. Of is iemand om voor eens en altijd te ontdekken. Hij is geen wrekende ruiter maar een bezeten en vreedzame jager op uitzonderlijke woorden en beelden en op geluiden die een verschil maken. Een verschil met de shit van het dagelijks leven. Zijn composities herinneren ons aan de mogelijkheden die datzelfde dagelijks leven ons biedt.
Zéro de conduite is een sfeervol, (meestal) thematisch programma gewijd aan pop/cultuur op Radio Centraal in Antwerpen. Elke eerste zaterdag van de maand, van 6 tot 8 uur ’s avonds. Een muzikaal evenement van ongeëvenaarde kwaliteit! Stem af op Radio Centraal 106.7 FM: uniek in het zich steeds verder uitdijende universum.
Je kunt Zéro viastreaming beluisteren. Hier vind je meer informatie over Radio Centraal en andere radiomakers.
Opgedragen aan Aretha Franklin
Vanavond gaan we naar de grens. We tasten hem af. We steken hem over. Grenzen moet je overschrijden, zei mijn oud moedertje altijd. We schaffen visa, paspoorten en andere paperassen aan. We reizen, voelen ons gelukkig, eenzaam, verstoten, verwenst, verwelkomd. De douane maakt ons het leven zuur. Politieagenten met wolfachtige honden en machinegeweren.
Ook reizen we uit liefde voor de anderen. We ontmoeten zachtaardige medemensen, gelukszoekers, dansende intriganten…. We nemen de Greyhound naar Acapulco, Elvis achterna, die er vrolijk in de diepte sprong en misschien treffen we er de raadselachtige cowboy Bob Dylan aan. (Wat in vredesnaam betekent ‘soft gut’?) Hé Joe, in Mexico zal het beter gaan, als ze ons ten minste in Laredo of Juarez niet de keel oversnijden. Luister je mee naar Border Radio? The Blasters op A1 op de jukebox. Chain Of Fools van Aretha. Mad dog Margaritas. Joe South op gitaar, met dank aan Jerry Wexler. En dat we daar in Juarez maar niet aan het harder spul verslaafd geraken.
Of toch liever thuis blijven met een glaasje Grüner Veltliner binnen handbereik, en tegelijk niet vergeten te vergeten waar die wijn vandaan komt en wie daar in dat oude land aan de macht is?
Als jongeman droomde ik, in navolging van Julian Beck & Judith Malina, van een wereld zonder visa, zonder paspoorten, zonder ambassades, zonder grenzen. Daar droom ik nog altijd van. Zéro de conduite is een programma voor dromers.
Veel luisterplezier!
I Ain’t Goin’ Home – Van Dyke Parks – Jump! – Van Dyke Parks & Martin Fyodr Kibbee
Border Radio – The Blasters – Testament: The Complete Slash Recordings – Dave Alvin
Over The Border (To America) – Graham Parker – Struck By Lightning – Graham Parker
When I Get To The Border – Richard & Linda Thompson – Richard and Linda Thompson – I Want To See The Bright Lights Tonight – Richard Thompson
Crystal Frontier – Calexico – Selections from Road Atlas 1998-2011 – Joey Burns
Patrolling Wire Borders – Brian Eno – Music For Films – Jones, Eno
I Think I’m Going To Hell – My Morning Jacket – The Tennessee Fire – Jim James
Ghost Train – Rickie Lee Jones – Duchess of Coolsville: An Anthology – Rickie Lee Jones
Bordertown – The Walkabouts – Setting the Woods on Fire – The Walkabouts
Across The River – Alejandro Escovedo – A Man Under The Influence – Alejandro Escovedo
Border Lord – Kris Kristofferson – Border Lord – Kristofferson, Fritts, Bruton, Terry Paul
Deportee (Plane Wreck At Los Gatos) – The Byrds – Ballad Of Easy Rider – W. Guthrie, M. Hoffman
My Uncle – The Flying Burrito Brothers – The Gilded Palace Of Sin – Gram Parsons, Chris Hillman
Tennessee Border – Hank Williams – Rockin’ Chair Money – Jimmy Work
Stomping Tonight on the Pennsylvania/Alabama Border – John Fahey – Death Chants, Breakdowns & Military Waltzes – John Fahey
Louisiana Blues – Muddy Waters – Screamin’ And Cryin’ – M.K. Morganfield
Woman Across The River – Little Milton – The Very Best Of Little Milton – Bettye Jean Crutcher, Allen Jones
Lead Me On – Bobby “Blue” Bland – Two Steps From The Blues – Deadric Malone
Over The Mountain, Across The Sea – Johnnie & Joe – I’ll Be Spinning – Rex Garvin
I’m A Lonely Stranger – Arthur Conley – Dave Godin’s Deep Soul Treasures Volume 4 – Arthur Conley, Otis Redding
Border Song (Holy Moses) – Aretha Franklin – Young, Gifted and Black – Elton John, Bernie Taupin
Street Scene In A Frontier Town – Bill Frisell – Have A Little Faith – Aaron Copland
Highway Patrolman – Johnny Cash – Murder – Bruce Springsteen
Across The Border – Linda Ronstadt & Emmylou Harris – Western Wall: The Tucson Sessions – Bruce Springsteen
Down Along the Border – Bob Carpenter – Silent Passage – Bob Carpenter
Acadian Driftwood – The Band – Northern Lights-Southern Cross – Robbie Robertson
Goin’ To Acapulco – Bob Dylan & The Band – The Basement Tapes – B. Dylan
Going to Mexico – Steve Miller Band – Number 5 – Boz Scaggs, Steve Miller
Hey Joe – Jimi Hendrix Experience – Are You Experienced? – Billy Roberts
Across the Borderline – Ry Cooder – Get Rhythm – Jim Dickinson, John Hiatt, Ry Cooder
Down on the Border – Sir Douglas Quintet – Border Wave – Doug Sahm
Bonus Tracks
South Of The Border (Down Mexico Way) – Chris Isaak – Baja Sessions – Jimmy Kennedy, Michael Carr
That’s Where I’m Going – Eilen Jewell – Queen Of The Minor Key – Eilen Jewell
Borderline – Joni Mitchell – Travelogue – Joni Mitchell
Stranger In A Strange Land – Leon Russell – Leon Russell & the Shelter People – Don Preston, Leon Russell
Frontera (With Robert Wyatt} – Phil Manzanera – Diamond Head – Manzanera, Wyatt
Love Knows (No Borders) – Howe Gelb – ‘Sno Angel Like You – Howie Gelb
Research, presentatie en techniek en foto’s: Martin Pulaski
Ik heb vandaag ‘Easy Tiger’ van Ryan Adams en ‘Dear Companion’ van Meg Baird, de zangeres van Espers, gekocht. Geen van beide plaatjes verrast me nog. Ik zal niet zeggen: verveling, gegeeuw, maar wel een grote onverschilligheid. Wat was the Cake levensbevestigend in vergelijking met dit zoeken-en-niet-vinden-van-melodieën.
Ik heb mijn knie tegen de trapleuning gestoten.
De zon schijnt, maar hoelang nog?
Ik heb vandaag afscheid genomen van een goede collega, die vandaag verjaart en op pensioen gaat.
Toen ik vandaag thuis kwam lag een boekje van Paul Nougé binnen handbereik. Ik sloeg het open en las dit: “Seule une longue patience nous garde de mourir.” (uit: Quelques Bribes).
Ga terug naar af, u mag de kassa niet passeren, betaal en ga terug naar de gevangenis.
Louis-Ferdinand Céline.
Michel Houellebeck.
Auto’s, motoren, fabrieken, tabakrokende soortgenoten, madame Pijp, Petoetje en Petatje.
Het idee van Irak en Afghanistan in het hoofd van Bush (en zijn trawanten).
Het Belgische zakenleven in China.
Het zakenleven in China.
Avonturiers die orkanen trotseren, of Polen bedwingen.
In de modder liggen luisteren naar het ‘wereldverbeterend’ gezeur van Peter Gabriel en het navelgezanik van Tori Amos.
Elke zin van Gustave Flaubert.
De films van Abel Ferrara.
De prijzen van hotels in Venetië.
De buurt rondom de Beurs van Brussel na middernacht (en vroeger).
Mannen met haar op hun bovenlijf die bovendien graag boksijzers en andere geniepige wapens hanteren.
Mannen en vrouwen die graag wapens hanteren.
Huurlingen.
Wapenfabrikanten.
Cafébazen die niet om hun klanten geven.
De foto’s van Nan Goldin.
Billy the Kid en de overige helden in het Wilde Westen.
Het Wilde Westen.
Scholen en kazernes.
Het stille leven.
Het dagelijks bestaan in kleine dorpen ver weg van alles en iedereen.
Ik houd van lijsten als absurde, willekeurige opsommingen. Het is me daarbij niet te doen om de wereld overzichtelijk te maken of er hiërarchie in aan te brengen door opdelingen in soorten. Ik wil categoriseren noch catalogiseren. De lijsten waar ik van houd maken de wereld alleen maar chaotischer. Dat is de bedoeling. Wat ik ermee beoog is dat ze inspiratiebron worden en de fantasie stimuleren. De lijsten die ik bewierook bevatten bijna altijd een surrealistisch element. Er komen zaken in terecht die er niet in thuis horen, of het na elkaar plaatsen van twee elementen veroorzaakt een schaterlach. Twee grootmeesters van de opsomming (en in zekere zin van lijsten) zijn Luis Buñuel en Jorge Luis Borges. Bob Dylan kan er ook goed weg mee, bijvoorbeeld in A Hard Rain’s A-Gona Fall.
De lijst die ik wil maken – geïnspireerd door een artikel van Chris Petit in 1OOO Films To Change Your Life (het hele boek is een lijst) – is een zeer subjectieve aangelegenheid en heeft ongeveer alles met de herinnering en de waarneming te maken. Een haarlok of zelfs een wenkbrauw kan er even belangrijk zijn als een aardbeving (willekeurige voorbeelden, die waarschijnlijk niet in de lijst zullen voorkomen). Het is een vorm van autobiografie. En door de klank van de woorden en de magie van de namen, en de volgorde waarin alles wordt geplaatst zal de lijst tevens een – bijna episch – gedicht zijn.
Dit is een zeer bekend maar onovertroffen voorbeeld:
“Dergelijke dubbelzinnigheden, overbodigheden en onvolkomenheden doen denken aan die welke Dr. Franz Kuhn toeschrijft aan een bepaalde Chinese encyclopedie, getiteld Hemels Emporium van welwillende kennis. Op die pagina’s uit een grijs verleden staat geschreven dat de dieren zijn te onderscheiden in a) toebehorend aan de Keizer, b) gebalsemd, c) getemd, d) speenvarkens, e) zeemeerminnen, f) fabeldieren, g) zwerfhonden, h) die welke in deze classificatie zijn opgenomen, i) die welke tekeergaan als dwazen, j) ontelbare, k) die welke zijn getekend met een heel fijn kameelharen penseel, l) enz., m) die welke net een vaas hebben gebroken, n) die welke in de verte op vliegen lijken.”
J.L. Borges, De analytische taal van John Wilkins.
Het valt me op dat er mensen en dingen zijn waar ik niet of weinig of uitzonderlijk over schrijf. Noem ik de naam van mijn levensgezellin Agnes, de vrouw die veel van mijn zorgen met me deelt (en vice versa natuurlijk, hopelijk is er enig evenwicht)? Schrijf ik iets over mijn goede vriend Patje, met wie ik een radioprogramma maak? Over Paul, schilder en filosoof? Over Eddy en Rita, fijne en intelligente mensen. Rita en Jules, vrienden die onlangs nog op visite waren. (Rita herinnerde mij aan de periode dat Johan Reygaerts in de boekwinkel werkte)? Over mijn zoon Jesse, die zo intelligent en creatief is, en die me bijzonder dierbaar is? Over mijn ex, van wie ik al een eeuwigheid gescheiden ben, maar aan wie ik mooie herinneringen heb, zeker aan onze eerste jaren? Over Bart en Brecht, die collega’s, maar ook vrienden zijn. Over Inge V, met wie ik graag op reis en op restaurant ga, en met wie ik graag over boeken praat. Over Inge F, met wie ik graag op restaurant ga en over het leven praat en die me altijd moed inspreekt? Over Didi, een hele lieve en bijzondere vrouw, sterk en moedig, die me zeer genegen is, maar die ik veel te weinig zie. Over haar dochter Deborah, die in zowat alle delen van de wereld heeft gestudeerd, een heel mooi en bijzonder intelligent meisje? Haar vader Yves, met wie ik destijds wijn dronk en over T.Rex, Eddie Cochran en klassieke muziek praatte? Over JFK Canard, een ex-taxichauffeur en kunstenaar die ik al eeuwen ken? Over Jan en Isabelle uit Gent, jonge vrienden met veel gevoel voor humor en vol levenslust. Over Inge VD, al jarenlang mijn psychoanalytica, maar nu niet meer (vrees ik)? Over mijn broer François, die in armoede leeft, maar niet echt ongelukkig lijkt (hij heeft wel eigen huis)? Over Gerrit, mijn vriend, dichter en psychiater. Over Bruno, die in een Atheens ziekenhuis ligt. Over Marc T, dichter en taalproever, een man met wie ik enige jaren samenwerkte aan het tijdschrift Brutaal (de titel heeft men van ons gepikt, voor een of ander taalproject)? Over Georges, schooldirecteur, toeverlaat van kunstenaars en dichters en bezieler van Brutaal? Over Gerda, uit Brugge, een collega en een goede vriendin. Over Marc, met wie ik een boekje schreef in één exemplaar en ruzie maakte over één van zijn films, maar die toch mijn vriend blijft tot het einde van mijn dagen? Over Gottfried Van Salzburg, die tekeningen voor mijn dichtbundel maakte? Over Louis en Liesje? Over degenen die ik nu even vergeet. Waarom schrijf ik zelden over hen? Uit narcisme? Dat denk ik niet. Ik moet er over nadenken, maar ik denk dat ik het antwoord ken. Wil ik deze mensen niet vooral beschermen, wil ik niet verhinderen dat zij door de wereld aan stukken worden gereten, ook al is deze cyberwereld de vriendelijkheid zelve?
Ik probeer discreet te blijven en niet teveel ‘vertrouwelijkheden’ van degenen die mij dierbaar zijn aan (vaak) onbekenden prijs te geven. Ik vertel hier mijn verhaal, waar zij allen ongetwijfeld een rol in spelen, maar een rol die ik bewust of onbewust tot figurantenrol herleid. Zij verdienen beter. Het zij zo. Op dit ogenblik kan ik niet anders.
Paul Auster, Douglas Coupland, Ian McEwan, Hanif Kureishi, TC Boyle, Don DeLillo, Allen Ginsberg, Jack Kerouac, James Cain, Dashiel Hammet, Raymond Chandler, Patricia Highsmith, Ross McDonald, Lucebert, Hendrik Marsman, Remco Campert, Geerten Meysing, Cesare Pavese, Giorgio Bassani, György Konrad, Milan Kundera, Franz Kafka, Robert Musil, Elias Canetti, Arthur Schnitzler, Hermann Broch, Carson McCullers, Virginia Woolf, Malcolm Lowry, Thomas Hardy, Henry James, August Strindberg, Knut Hamsun, Fernando Pessoa, Marcel Proust, André Breton, Antonin Artaud, Arthur Rimbaud, Wladimir Nabokov, Ivan Toergenjev, Alexander Poesjkin, Nicolai Gogol, Gustave Flaubert, Stendhal, Jonathan Swift, Heinrich Von Kleist, Giacomo Casanova, Giacomo Leopardi, Dante Alighieri, Friedrich Hölderlin, William Blake, Walt Whitman, TS Eliott, Sylvia Plath, WH Auden, Rainer Maria Rilke, Guy Debord, Raoul Vaneigem, Jacques Derrida, Michel Foucault, Roland Barthes, Friedrich Nietzsche, Arthur Schopenhauer, Jean Jacques Rousseau.
Het was echt wel tijd voor nog eens een lijstje, ik begon ontwenningsverschijnselen te krijgen. Je zal moeilijk kunnen zeggen dat dit triviaal is. En ik vermoed dat ik nog heel wat uitverkoren schrijvers over het hoofd heb gezien; ik heb geen bibliotheek in mijn nabijheid om dit na te gaan. Waarom staan Cervantes, Melville en Joyce er niet in? Toegegeven, dat zijn grote schrijvers, maar het zijn geen favorieten van mij.
HOOCHIEKOOCHIE 