letters – HOOCHIEKOOCHIE

ZERO DE CONDUITE: BRIEVEN

unknown-woman5

Vanavond worden er muzikale brieven verzonden evenals enkele postkaartjes (‘ansichtkaarten’ in het Nederlands). Bij mijn opzoekingen heb ik kunnen vaststellen dat de brief een nogal veel voorkomend thema is in de populaire muziek, maar naarmate we dichter bij 2014 komen lijkt het genre wel uit te sterven, tenzij bij schrijvers die verhalen vertellen die zich in het verleden afspelen. Dat is een droeve zaak, want brieven zijn vaak zo mooi. In werkelijkheid en in de literatuur. En in de kunst, denk maar aan Vermeer… Het doet me denken aan het verdwijnen van de telefoon in hedendaagse realistische films. Stel je een film van Hitchcock zonder telefoon voor.

De brieven waarover wordt gezongen gaan, zoals we hadden verwacht, bijna altijd over de liefde. Soms zijn het bijna amoureuze vertogen, zoals het boek van Roland Barthes, maar minder cerebraal, meer sentimenteel dan bij de Franse, welbespraakte filosoof. Soms richten liedjesschrijvers zich rechtstreeks tot een persoon, zoals in het geweldige ‘Monsieur le président’ van Boris Vian, ‘Dear Eloise’ van the Hollies, ‘Dear Lover’ van Mary Wells of ‘Dear Abby’ van John Prine. Allemaal songs die ik niet zal draaien. Een mens moet een keuze maken. Vaak ook wordt er getreurd omdat er geen brief in de brievenbus zit. Wat mezelf betreft is dat nog altijd zo. Het lijkt op fantoompijn: je weet wel zeker dat er weer geen brief zal zijn, tenzij een of andere rekening of factuur, maar je loopt toch altijd hoopvol de trap af… Ja ja, er is altijd hoop.

Je kunt deze muzikale brieven vergelijken met mail-art. Eigenlijk zijn ze echte mail-art. Om die reden wil ik deze aflevering van zéro de conduite opdragen aan mijn oude vriend Guy Bleus, pionier in dat genre, een man met een volhardend hart én een muziekliefhebber.

Veel luisterplezier!

Please Mr. Postman – The Marvelettes – Hitsville U.S.A., The Motown Singles Collection

Postcard – The Hollies – Butterfly

Postcard – Bonzo Dog Doo-Dah Band – The Doughnut In Granny’s Greenhouse

Epistle To Dippy – Donovan – Mellow Yellow

Letter To Hermione – David Bowie – Space Oddity

By The Mailbox We Stood – Tommy Flanders (Blues Project) – The Moonstone

Another Day (Another Letter) -Boz Scaggs – Boz Scaggs

The Letter – Al Green – Green Is Blues

The Letter (Aretha Arrives Outtake) -Rare & Unreleased Recordings From The Golden Reign Of The Queen Of Soul

Letters From Mississippi – Eddie Hinton – Letters From Mississippi

Sad Letter Blues – Muddy Waters – They Call Me Muddy Waters

Death Letter Blues – Dave Van Ronk – Two Sides Of Dave Van Ronk

Letter To My Girlfriend – Guitar Slim – Sufferin’ Mind

No Letter Today – Ray Charles – Modern Sounds in Country and Western Music

Seven Letters – Ben E. King – Seven Letters

Take A Letter, Maria – R.B. Greaves – Atlantic Rhythm & Blues Vol. 7 (1967-1969)

Return to Sender – Elvis Presley – Girls! Girls! Girls!

Old Love Letters – Jimmie Rodgers – Last Sessions (1933)

A Letter Home Intro – Neil Young – A Letter Home

A Dear John Letter – Bobby Bare – Essential Bobby Bare

A Letter From Home – Johnny Cash – Sings The Ballads Of The True West

Mailman Bring Me No More Blues – Buddy Holly – Buddy Holly

A Letter To The Patron Saint Of Nurses – Richmond Fontaine (Willy Vlautin) – We Used To Think The Freeway Sounded Like A River

Please Read The Letter – Robert Plant & Alison Krauss – Raising Sand

Denton, TX – Damien Jurado – And Now That I’m In Your Shadow

Box Full Of Letters – Wilco – A.M.

Letter Never Sent – R.E.M. – The I.R.S. Vintage Years

The Letter #1 – Willy Mason – Where The Humans Eat

The Scientist Writes a Letter – Tom Verlaine – Flash Light

We Could Send Letters – Aztec Camera – High Land, Hard Rain

Love Letter – Nick Cave & The Bad Seeds – No More Shall We Part

The Letter – PJ Harvey – Uh Huh Her

One Of These Days – Neil Young – Harvest Moon

♣

Research & presentatie: Martin Pulaski

Zéro de conduite is een POPprogramma op Radio Centraal in Antwerpen. Elke eerste zaterdag van de maand, van 6 tot 8 ’s avonds. Heerlijk als je druk bezig bent in de keuken, of bij het aperitief, en later aan tafel bij de kip met wafels van Mildred Pierce, de mozzarella van Gigliola Cinquetti, de linguine alle vongole van Alberto Sordi! Stem af op 106.7 FM. Je kunt het programma eveneens via streaming beluisteren. Hier vind je meer informatie over de radio.

BESMET (HOE NEUK JE ZONDER EEN E?)

P1000466(1)

“Deze jongeling droeg eenen blauwen kiel; maar zijn gelaat was echter fijn gesneden en toonde iets onderscheiden. Zijne oogen waren bruin en glinsterend; ja, aan zijnen hals kon men die koffiekleurige tint erkennen, die te Antwerpen aangezien wordt als het nagelaten spoor der vermenging van Spaansch en Vlaamsch.”
Hendrik Conscience, Een O te veel.

Ik twijfel er niet aan: in Lagos heeft de Nijlmuskiet me beetgehad, ik heb zijn kleine, maar giftige hap duidelijk gevoeld. Bijna onmiddellijk daarna verscheen een rode vlek op mijn linkerarm en kon ik nog maar moeilijk ademhalen. Even later leek het of ik van de wereld weg was.

Ik voelde me als een uitgeput luipaard, sprak met een Limburgs accent en om mij heen ontwaarde ik eeuwig zingende bossen. Pretty Baby, uit de film van Louis Malle, danste tot haar voeten bloedden, en jij stond toe te kijken alsof er niets aan de hand was. Ik voel me niet zo lekker, zei je. Ik wil naar Luik, nog een keer de Maas zien, en daarna eten als en paard en dan neuken; daarna kan ik er weer tegen, denk ik.

Je zei dat je een afkeer had van de letter E, maar niet van de U; de L zette je niet op het spel (wellicht vanwege de naam van je geliefde, Lion). Gelukkig komt er geen E in ‘Luik’, zei je, dat zou lullig zijn. Waarom, vroeg ik? Vind jij het niet dwaas rond te dolen in een stad met een naam waar een hatelijke letter in voorkomt, vroeg je? Nee, zei ik, ik zou daar niet zo meteen bij stilstaan. ‘Nee’, daar komen twee E’s in, zei je, nu ga je wel ver! Zo ver dat je me niet meer wilt kussen, vroeg ik. Dat nu ook weer niet, zei je. Ik zou je wel 714 keer willen kussen, en lang. Maar zwijg me over die E en begin nu vooral niet over Eels, Eno en Ellipsen.

Maar die L zit mij dan weer dwars, zei ik. Hoezo, vroeg je? Ik vind dat ze er zo lullig uitziet, en houd jij van het woord ‘leuk’? ‘Leuk’ is heel vaag, zei je, maar het doet me wel aan neuken denken, en dat is dan weer een prettig tijdverdrijf. En ik zei toch al dat ik van U houd. En ‘vaag’ roept ‘vagina’ bij je op, vroeg ik? Je zei niets, maar knikte bevestigend. Je bent een wezen dat er wezen mag, zei ik. Het enige verschil tussen ons is dat ik wel van de E houd, en van de A natuurlijk. Gelukkig ben ik net als jij helemaal aan U verslingerd. Kuuroord, vuur, lust, kus, kut … Mijn excuus voor dat laatste woord, ik weet niet wat mij de laatste dagen bezielt. Je moet je niet schamen, zei je, in ‘Luik’ komt ook een U voor. En in ‘neuken’ dus.

(Erg logisch waren onze bedenkingen niet. Om maar een voorbeeld te geven: hoe neuk je zonder een E?)

Nu iets helemaal anders, zei ik, ken je dat verhaal van Hendrik Conscience, ‘Een O te veel’? Nee, zei je, vergeef me die twee E’s, nee, ik ken het niet. Waar gaat het over? Ik herinner mij alleen de titel, zei ik. ‘De Loteling’ herinner ik me wel nog, en ‘Lolita’, maar dat boek is niet van Conscience, ook al komen er veel klinkers in de titel voor. Zoals in ‘L’histoire d’O’, zei je. Nu ga jij te ver, zei ik. Laten we liever maar wat langdurig kussen.

Helaas ontwaakte ik op dat ogenblik uit mijn koortsachtige slaap. Opeens verlangde ik heel sterk naar huis. Ik had genoeg van Lagos, lagunes, overvloedig licht, zachte lucht en sardines. Ik wilde in de kille regen lopen en een droevig liedje zingen. En wat leugens vertellen aan niemand in het bijzonder.

Afbeelding: Mathieu, Martin Pulaski, 2010.

WALK UNAFRAID

Ik stap uit de sfeer van het alledaagse, nu meer dan ooit, en begeef me in de richting van de werkelijkheid – die ik probeer terug te vinden in het zogenaamde bedrog van mijn fantasmata.

Soms zet een eigenaardige druk, die met koortsachtige gevoelens gepaard gaat, mijn hand tot schrijven aan. Ik zie mijn hand bewegen, ze vormt letters, woorden, zinnen op een blad papier. Tekens en betekenissen. Soms denk ik dan achteraf, zo moet het schrijven worden opgevat, zo moet het worden toegepast. Soms vraag ik me af: waar komt die druk tot stand? In mijn hersencellen? In mijn verbeelding? In mijn ‘geest’?

Ik beluister een stem in mij die me toefluistert: “het zijn allemaal leugens, doe niet zo moeilijk, zwijg en leer, luister, je hebt niets te vertellen, het heeft geen belang, het is allesbehalve interessant…”

Een tegenstem, echo van mijn oorsprong, roert zich dan: “ik ben het leven in jou, laat van me horen, van de rivier die door je heen stroomt, het vuur dat in je lichaam brandt, woordenstorm die woedt en gaat liggen of verwoest, de adem van je ‘ziel’, het ritme van je muziek, laat je de mond niet snoeren, ‘walk unafraid’”.

PRIMAIRE HEILIGEN

titian - maria magdalena

Is het een toeval dat de zeven primaire heiligen zulke mooie, welluidende namen hebben? En zal de letter A een belangrijke rol hebben gespeeld om heilig te worden verklaard, of om een goed leven te hebben geleid, zoals Αγαθα van Sicilië? Maria Magdalena, de eerste persoon die Jezus zag na zijn opstanding (αναστασις), met haar vijf A’s spant natuurlijk de kroon. Wijzen al die A’s dan niet alleen op heiligheid maar ook op ‘lichte zeden’, wat overigens net zo goed een vorm van heiligheid is?

Heilige Agatha
Heilige Agnes
Heilige Anastasia
Heilige Cecilia
Heilige Catharina
Heilige Lucia
Heilige Maria Magdalena
Afbeelding: Maria Magdalena door Titiaan.

‘L’AVVENTURA’ EN ‘SPECIAL TOPICS IN CALAMITY PHYSICS’

Ik kom nog even terug op ‘L’avventura’ van Michelangelo Antonioni. De film staat opnieuw in de belangstelling door het immense succes van Marisha Pessls ‘Special Topics In Calamity Physics’, waarover ik het een paar weken geleden al had. In de roman is de film van Antonioni een belangrijk aanknopingspunt (er zijn er wel meer, zoals ‘Ada’ en ‘Lolita’ van Nabokov, maar die spelen toch wel een kleinere rol dan de film van de Italiaanse meester.) Zo is de vader van het hoofdpersonage – en vertelster van het verhaal – Blue Van Meer een groot bewonderaar van deze film. Marisha Pessl (of Blue Van Meer), vertelt het zo:
“L’avventura, Michelangelo Antonioni’s lyrical black-and-white masterpiece of 1960, happened to be one of Dad’s favorite films and thus, over the years, I’d seen it no less than twelve times.” Zo vaak heb ik de film niet gezien. Maar BlueVan Meer heeft de neiging af en toe te overdrijven. Het woord ‘dad’ (vader) spelt ze altijd met een hoofdletter.

Met één van de nevenpersonages in het boek, Hannah Schneider, is ook iets vreemds aan de hand, niet alleen door de mysterieuze omstandigheden waarop ze aan haar einde komt. Ik heb het over haar naam. ‘Hannah’ vertoont duidelijk overeenkomst met ‘Anna’ uit L’Avventura, een rijke, jonge vrouw die tijdens een uitstapje met vrienden naar een onbewoond eilandje verdwijnt en niet meer terug wordt gevonden. ‘Schneider’ is dan weer de naam van de actrice Maria Schneider, die de vrouwelijke hoofdrol speelt in Antonioni’s ‘Profession: Reporter’. En zo is het hele boek een aaneenschakeling van verwijzingen, een puzzel voor intellectuelen en ‘slimste mensen van de wereld’.

Het mag overigengs verbazing wekken dat Gareth, de vader van Blue Van Meer, van Zwitsers-Duitse origine is, en niet uit een Nederlands geslacht afstamt. Zit Hitchcock daar voor iets tussen? In Hitchcocks ‘Foreign Correspondent’ duikt een personage op dat eveneens luistert naar de naam Van Meer. Hij is een Nederlandse diplomaat, die belangrijke staatstgeheimen met zich meedraagt; in een film van Hitchcock moet er met zo’n man iets gebeuren. Een kleinigheid in de film is dat de heer Van Meer even met een Duitser wordt verward. Vandaar de herkomst van Blue’s vader? Het is best mogelijk. Ondanks haar jeugdige leeftijd lijkt het of Marisha Pessl wel tienduizenden boeken heeft gelezen en films gezien. Of heeft ze gewoon een aantal lijvige encyclopedieën geraadpleegd?

cof

Mooi is toch ook nog deze passage uit ‘Special Topics In Calamity Physics’:
“’L’Avventura,’ Dad said, ‘has the sort of ellipsis ending most American audiences would rather undergo a root canal than be left with, not only because they loathe anything left to the imagination – we’re talking about a country that invented spandex – but also because they are a confident, self-assured nation. They know the Family. They know Right from Wrong. They know God – many of them attest to daily chats with the man. And the idea that none of us can truly know anything at all – not the lives of our friends or family, not even ourselves – is a thought they’d rather be shot in the arm with their own semi-automatic rifle than face head on.’”