De vergelijking was een burgerlijk stijlmiddel. De burger was niet tevreden met wat hij om zich heen zag, dus verving hij het door een beeld. Dit heb ik niet zelf bedacht, het idee komt van Robert Musil, zoals uit het citaat hieronder zal blijken.
Inmiddels is de hele samenleving een burgerlijke samenleving geworden. Een arbeiderscultuur is ver te zoeken. En waar zijn de bohémiens en de beatniks en de hippies gebleven? Die draven op in talkshows of laten zich opsluiten in het huis van Big Brother. Er zijn wellicht nog wel wat echte ‘outsiders’, maar veel laten ze niet van zich horen. Misschien is dat maar best ook, anders worden zij toch maar deel van het grote spektakel, genaamd Circus Wereld.
De tijd waarin wij leven is, zoals we allemaal heel goed weten, die van het beeld: iets bestaat pas echt als er een beeld van bestaat. Het beeld heeft ogenschijnlijk meer werkelijkheid dan de realiteit. Maar dat is paradoxaal in die zin dat de werkelijkheid verdwijnt in het beeld, alsof het een zwart gat is dat alles opslorpt. ‘People take pictures of each other, just to prove that they really existed’, zong Ray Davies al lang geleden. En dat klopt, maar terwijl zij die foto’s maken bestaan ze niet echt, ze gaan op in het poseren en het fotograferen. We weten dat uit ervaring omdat we zelf natuurlijk ook veel foto’s maken en bijzonder graag poseren.
Het belang van het beeld viel goed te zien aan de recente oorlogen en burgeroorlogen die hebben gewoed – met als begin de oorlog in Vietnam – en de oorlog die nu gaande is in Irak. Wij zien het allemaal ‘live’ op televisie (als we onszelf dat toestaan), net de Olympische Spelen of de Ronde van Frankrijk! Wat zouden we er ons nog zorgen over maken! Het moet wel spannend blijven en het mag niet te lang duren.
In ‘De man zonder eigenschappen’ schrijft Robert Musil het volgende:“Het schijnt dat de brave, praktische werkelijkheidsmens de werkelijkheid nergens volmaakt liefheeft en serieus neemt. Als kind kruipt hij onder de tafel, om de kamer van zijn ouders, als zij niet thuis zijn, door deze geniaal eenvoudige truc avontuurlijk te maken; hij hunkert als jongen naar een horloge; als jongeling met horloge naar de bijpassende vrouw; als man met horloge en vrouw naar de betere positie; en als hij deze kleine cirkel van wensen voorspoedig tot stand heeft gebracht en daarin kalm als een slinger heen en weer zwaait, schijnt zijn voorraad onvervulde dromen nochtans niets verminderd te zijn. Want wil hij daar boven uitstijgen, dan gebruikt hij een vergelijking. Omdat sneeuw hem klaarblijkelijk veel minder bevalt, vergelijkt hij die met zachtglanzende vrouwenborsten, en zodra de borsten van zijn vrouw hem beginnen te vervelen vergelijkt hij ze met zachtglanzende sneeuw; hij zou ontzettend schrikken als haar tepels op een dag hoornige duivensnavels zouden blijken te zijn of ingezette koralen, maar poëtisch windt het hem op.”
Foto: Robert Musil door August Sander.
HOOCHIEKOOCHIE 