In geen ander jaar zag ik meer films dan in 2021. Dat is een zekerheid. Er waren maar weinig avonden dat ik geen film zag, een verblijf van twee weken in Berlijn in september, toen het met die ellendige pandemie de goede kant leek op te gaan, uitgezonderd. Zoals veel van mijn generatiegenoten houd ik al sinds mijn kinderjaren van speelfilms. Tot 1984, het dystopische jaar van Big Brother, toevallig ook het jaar dat wij een televisietoestel konden aanschaffen, dankzij een kleine erfenis van A., zagen wij die nagenoeg altijd in de bioscoop. Eerst was dat met mijn ouders in een van de talloze Antwerpse bioscopen en daarna als adolescent, alleen of met vrienden, in dorpscinema’s. Van Zorro, Shane, High Noon en Man of the West via James Bond, Modesty Blaise en Barbarella naar – heel wat later – de kunstfilms van Antonioni, Bertolucci, Fassbinder, Wim Wenders, Kurosawa, Tarkovski en vele andere Grote Regisseurs. Ook na het jaar van ‘war is peace’, ‘freedom is slavery’ en ‘ignorance is strength’, bleef ik het grote boven het kleine scherm verkiezen. (Ik houd dit stukje al dan niet persoonlijke historie zo kort mogelijk.)
Geleidelijk aan kregen, zoals ook weer bij veel van mijn tijdgenoten, videotapes, dvd’s en Blu-ray-schijfjes de bovenhand. Zo blijkt nogmaals hoezeer de meesten van ons onderworpen zijn aan wat de markt ons dicteert. Noodgedwongen gebeurt sinds februari 2020 filmkijken alleen nog maar op het kleine scherm. Mubi had ik al vrij vroeg ontdekt. Nu kwamen er Netflix en Cinemember bij. Af en toe was er toevallig ook nog eens een keer een niet al te middelmatige film op Canvas of op een van de Nederlandse zenders. (Door gehoorproblemen kon ik niet langer films kijken zonder ondertitels, wat Arte, BBC en alle Franstalige zenders uitsloot. Waar het filmaanbod overigens elk jaar wat schaarser werd.)
Vanwege de pandemie was niet alleen het bioscoopbezoek weggevallen. Hetzelfde gebeurde met theater- en dansvoorstellingen en met concerten. Uit musea en kunstgalerijen bleven we weg. Kunstwerken zag ik nog uitsluitend op mijn laptop, rampzalig voor mezelf en meer nog voor de kunstenaars. Zelfs al voer je geen gesprek met ze, is er toch altijd dialoog. We zagen haast geen vrienden en familie meer, we reisden niet langer. We bleven thuis. Ik weet dat dit allemaal niet zo uitzonderlijk is, maar wil het hier desondanks noteren. Meer dan een kleine getuigenis over deze tijd is het niet.
Overdag was er naast de dagelijkse beslommeringen, waaronder de ziektegeschiedenissen, literatuur en muziek; ’s avonds vond ik – niet altijd – schoonheid en vertroosting in films. Mogelijk ging het om een vlucht. Mogelijk vervingen de filmbeelden de gemiste werkelijkheid, filmdialogen de gesprekken met vrienden, geacteerde emoties de echte emoties die vrijkomen bij echte ontmoetingen, de filmische landschappen en stadsgezichten de echte landschappen die je ziet – of veronachtzaamt, lezend in een reisgids, in een meeslepende roman – vanuit de trein en de echte steden die je doorkruist tijdens een van je onvergetelijke reizen. Waarmee ik maar wil zeggen dat films kijken in 2021 met nog meer emoties gepaard ging dan het voordien al deed.
Met het maken van onderstaande lijst ben ik een tijdje zoet geweest. Een aangenaam tijdverdrijf was het niet. Waarom deed ik het dan? Goeie vraag. De volgorde van de titels is min of meer chronologisch. Ik houd helemaal niet van puntensystemen om mijn waardering over wat dan ook uit te drukken, maar zag in dit geval geen andere oplossing. Ik kon onmogelijk over al deze films – en series – een recensie schrijven, zelfs als ik die kort had gehouden. Want in dat geval was dit een lijvig boek geworden, en het is zeker niet mijn intentie om een of andere betweterige en overbodige dikke paperback met schreeuwerige cover over film te schrijven. Mijn classificatie is nogal primitief. Waar geen sterretje staat, gaat het om een vaak maar niet altijd behoorlijke film. Een film met een ster is zeer degelijk, voortreffelijk zelfs; een film met twee sterren is uitstekend, stijlvol, klassiek. De betekenis van drie sterren is: onovertroffen, een meesterwerk. Een nul is van nul en generlei waarde. (Uitzonderlijk gebeurt het dat ik waardeloze films uitkijk.)
Deze meesterwerken zag ik in 2021: Two-Lane Blacktop – Monte Hellman (1971); Carnival of Souls – Herk Harvey (1962); Waar is het huis van mijn vriend? – Abbos Kiarostami (1987); De wind zal ons meenemen – Abbas Kiarostami (1999); First Cow – Kelly Reichardt (2019); At Eternity’s Gate – Julian Schnabel (2018); Der Himmel über Berlin – Wim Wenders (1987); Muriel ou le temps d’un retour – Alain Resnais (1963); Cure – Kiyoshi Kurosawa (1997); 2 ou 3 choses que je sais d’elle – Jean-Luc Godard (1967); Wanda – Barbara Loden (1970); Sátántangó – Bela Tarr (1994); In a Lonely Place – Nicholas Ray (1950); Ai no korîda (Het rijk der zinnen) – Nagisa Ôshima (1976).
Dit is de volledige lijst van 208 films (waaronder enkele series):
Elvis and Nixon – Liza Johnson (2016)
Song to Song – Terrence Malick (2017)
The Whistleblower – Larysa Kondracki (2010)
With Love to Rome – Woody Allen (2012)
L’amica geniale (Mijn geniale vriendin) (serie) – Saverio Costanzo / Alice Rohrwacher (2018-201-)
Wind River – Taylor Sheridan (2017)
Pieces of a Woman – Kornél Mundruczó (2020)
Berlin – Die Sinfonie der Großstadt – Walter Ruttman (1927)
Out of the Past – Jacques Tourneur (1947) **
Pretend It’s a City (serie) – Martin Scorsese / Fran Leibovitz (2021)
Charles mort ou vif – Alain Tanner (1969) *
Terra em transe – Glauber Rocha (1967) *
Godless (serie) – Scott Frank (2017)
Una – Benedict Andrews (2016)
The Dig – Simon Stone (2021)
Die dritte Generation – Rainer Werner Fassbinder (1979) *
Le charme discret de la bourgeoisie – Luis Buñuel (1972) **
Nina – Olga Chajdas (2018)
You Were Never Really Here – Lynne Ramsay (2017) *
I Called Him Morgan – Kasper Collin (2016)
Nord – Xavier Beauvois (1991)
News of the World – Paul Greengrass (2020)
Vice – Adam McKay (2018)
Daens – Stijn Coninx (1992)
Le navire night – Marguerite Duras (1979) **
Unsane – Steven Soderbergh (2018)
Robinson Crusoe – Luis Buñuel (1954)
Duelle – Jacques Rivette (1976) *
Winter’s Bone – Debra Granik (2010) *
La vérité – Hirokazu Kore-eda (2019) *
Le petit amour (Kung Fu Master) – Agnes Varda (1988)
Daguerreotypes – Agnes Varda (1975) **
Another Year – Oksana Bychkova (2014)
Molly’s Game – Aaron Sorkin (2017)
Un jeu brutal – Jean-Claude Brisseau (1983)
Dogtooth – Yorgos Lanthimos (2008) **
Wachttoren – Pelin Esmer (2012)
Something Useful – Pelin Esmer (2017)
Suspiria- Luca Guadagnino (2018)
J’accuse – Roman Polanski (2019)
Crossing the Line – Nia DaCosta (2019)
Genius – Michael Grandage (2016)
Aus dem Nichts – Fatih Akin (2017) *
Le jeune Ahmed – Gebroeders Dardenne (2019) *
Het meisje (Eltávozott nap) – Márta Mészáros (1968) *
Holdudvar – Márta Mészáros (1969) **
Szép lányok, ne sírjatok! (Huil niet, mooie meisjes) – Márta Mészáros (1970) *
Kilenc Honap (Negen maanden) – Márta Mészáros (1976) *
Ök Ketten (The Two of Them) – Márta Mészáros (1977) *
Dark River – Clio Barnard (2020)
Bacalaureat – Cristian Mungiu (2016)
The Rider – Chloe Zhao (2017) **
Songs My Mother Told Me – Chloe Zhao (2015) **
Orphée – Jean Cocteau (1950) **
Mat i syn (Moeder en zoon) – Alexander Sokurov (1997) *
Born in Chicago (documentaire over Chicago blues) – John Anderson / Bob Sarles (2020)
The Road to Memphis (documentaire over Memphis blues) – Richard Pearce (2003)
Berlin Alexanderplatz – Burhan Qurbani (2020)
Night Train to Lisbon – Bille August (2013) 0
Carrie – William Wyler (1952)
A coeur ouvert – Marion Laine (2012)
An Appropriated Self-Portrait – María José Alós (2014) 0
Eshtebak (Clash) – Mohamed Diab (2016)
Dronningen (Queen of Hearts) – May el-Toukhy (2019)
This Boy’s Life – Michael Caton-Jones (1993)
Ascenseur pour l’échafaud – Louis Malle (1958) **
Collateral – Michael Mann (2004)
Blue Valentine – Derek Cianfrance (2010) *
Warnung vor der heiligen Nutte – Rainer Werner Fassbinder (1971)
Lazzaro Felice – Alice Rohrwacher (2018)
Bovary – Jaco Van Dormael (2021)
The Trial of Christine Keeler (serie) – Andrea Harkin / Leanne Welham (2019-2020)
The Rainmaker – Francis Ford Coppola (1997)
Werk ohne Autor – Florian Henckel von Donnersmarck (2018) *
Once Were Brothers (documentaire over the Band en Robbie Roberston) – Daniel Roher (2019)
Duelles – Olivier Masset-Depasse (2018)
Poulet au vinaige – Claude Chabrol (1985)
Elser – Oliver Hirschbiegel (2015)
Shirley – Josephine Decker (2020)
Hedda Gabler – Jan Decorte (1978) **
Woman on the Run – Norman Foster (1950) *
S’en fout la mort – Claire Denis (1990) *
Untouchable – Ursula Macfarlane (2019)
The Woman in the Window – Joe Wright (2021)
Jerichow – Christian Petzold (2008) **
Two-Lane Blacktop – Monte Hellman (1971) ***
Requiem – Hans-Christian Schmidt (2006) *
Call Me By Your Name – Luca Guadagnino (2017) *
Sandome no satsujin (The Third Murder) – Hirokazu Kore-eda (2017) *
Inspecteur Lavardin – Claude Chabrol (1986)
Wildlife – Paul Dano (2018)
So Long, My Son – Wang Xioshuai (2019) **
Die innere Sicherheit – Christian Petzold (2000) **
Napló apámnak, anyámnak (Dagboek voor mijn vader en moeder) – Márta Mészáros (1990) *
Kill Your Darlings – John Krokidas (2013)
Echo in the Canyon – Andrew Slater (2018) *
Yella – Christian Petzold (2007) **
Carnival of Souls – Herk Harvey (1962) ***
Ich war Zuhause, aber… – Angela Schanelek (2019)
The Southerner – Jean Renoir (1945) **
Xiao Wu (Pickpocket) – Jia Zhangke (1997) *
Ung flukt (Wayward Girl) – Edith Carlmar – (1959)
Shiva Baby – Emma Seligman (2020)
Once Upon a Time in … Hollywood – Quentin Tarantino (2019)
Waar is het huis van mijn vriend? – Abbos Kiarostami (1987) ***
La roue – Abel Gance (1923) *
Barbara – Christian Petzold (2012) **
Still Walking – Hirokazu Kore-eda (2008) *
Das Vorspiel – Ina Weisse (2019) *
Happy End – Michael Haneke (2017)
Doorheen de olijfbomen – Abbas Kiarostami (1994) **
Sois belle et tais-toi – Delphine Seyrig (1976)
Chocolat – Claire Denis (1988) **
Joker – Todd Phillips (2019)
De smaak van kersen – Abbas Kiarostami (1997) **
La belle personne – Christophe Honoré (2008)
De geverfde vogel – Václav Marhoul (2019) *
Dylda (Bonenstaak) – Kantemir Balagov (2019)
Don’t Expect Too Much (over Nicholas Ray) – Susan Ray (2011)
Wendy and Lucy – Kelly Reichardt (2008) **
First Cow – Kelly Reichardt (2019) ***
La graine et le mulet – Abdellatif Kechiche (2007) *
Delphine et Carole, insoumise – Callisto McNully (2019)
La Jetée – Chris Marker (1962) **
Sans soleil – Chris Marker (1983) *
Todos lo saben – Asghar Farhadi (2018)
De wind zal ons meenemen – Abbas Kiarostami (1999) ***
Girl With a Pearl Earring – Peter Webber (2003)
The Good, the Bad and the Ugly – Sergio Leone (1966) *
Parasite – Bong Joon Ho (2019) *
Keith Richards: Under the Influence – Morgan Neville (2015)
Cold War – Pawel Pawlikowski (2018) *
What Happened, Miss Simone? – Liz Garbus (2015) *
Une histoire de femmes – Claude Chabrol (1988) *
Masques – Claude Chabrol (1987)
Joan Didion: The Center Will Not Hold – Griffin Dunne (2017) **
Traité de bave et d’éternité – Isidore Isou (1951) *
Oh Lucy! – Atsuko Hirayanagi (2017)
Dogman – Matteo Garone (2018)
Portrait de la jeune fille en feu – Céline Sciamma (2019) **
Ozark (serie) – Bill Dubuque /Mark Williams (2017-2022)
L’amant – Jean-Jacques Annaud (1992) **
Maps To the Stars – David Cronenberg (2014)
Shine a Light – Martin Scorsese (2008)
De wereld van Apu – Satyajit Ray (1959) **
Bang Gang (Une histoire d’amour moderne) – Eva Husson (2015) *
De Portugese non – Eugène Green (2009) *
Lola rennt – Tom Tykwer (1998) 0
Beast – Michael Pearce (2017)
Yellow Cat – Adilkhan Yerzhanov (2020) 0
Fin août, début septembre – Olivier Assayas (1998)
Örökség (de erfgenaam) – Márta Mészáros (1980) *
At Eternity’s Gate – Julian Schnabel (2018) *** (2 keer)
Mandabi – Ousmane Sembene (1968) *
Cargo 200 – Aleksey Balabanov (2007)
Der Himmel über Berlin – Wim Wenders (1987) ***
Pasolini – Abel Ferrara (2014)
Les trois couronnes du matelot – Raúl Ruiz (1983)
Muriel ou le temps d’un retour – Alain Resnais (1963) ***
Like Someone In Love – Abbos Kiarostami (2012) *
La cérémonie – Claude Chabrol (1995) *
Jiang hu er nü (Jianghu’s Sons and Daughters) – Zhangke Jia (2018) **
Er shi si cheng ji (24 City) – Zhangke Jia (2008) **
Shan he gu ren (Mountains May Depart) – Zhangke Jia (2015) **
Akasen chitai (Street of Shame) – Kenji Mizoguchi (1956) *
Gravity – Alfonso Cuaron (2013)
Out Stealing Horses – Hans Petter Moland (2019)
Dolor y Gloria – Pedro Almodovar (2019) *
Pather Panchali – Satyajit Ray (1955) **
1945 (Homecoming) – Ferenc Török (2017) *
Blind – Eskil Vogt (2014)
Souvenir – Bavo Defurne (2016)
Grave (Raw) – Julia Ducourneau (2016) **
Girl – Lukas Dhont – (2018) *
Control – Anton Corbijn (2007)
Workers – Jose Luis Valle (2013)
Inside Llewyn Davis – Ethan Coen / Joel Coen (2013)
Au revoir là-haut – Albert Dupontel (2017)
The Devil Is a Woman – Josef von Sternberg (1935)
Cure – Kiyoshi Kurosawa (1997) *** (2 keer)
Breakfast on Pluto – Neil Jordan (2005)
Passing – Rebecca Hall (2021)
Zycie jako smiertelna choroba przenoszona droga plciowa (Life As a Fatal Sexually Transmitted Disease) – Krzysztof Zanussi (2000) *
Interstellar – Christopher Nolan (2014)
La dolce vita – Federico Fellini (1960) **
When They See Us (serie) – Ava DuVernay (2019)
2 ou 3 choses que je sais d’elle – Jean-Luc Godard (1967) ***
Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story by Martin Scorsese – Martin Scorsese (2019) *
Napszállta (Sunset) – László Nemes (2018) **
Zurich – Sacha Polak (2015) 0
The Power Of the Dog – Jane Campion (2021) **
Wanda – Barbara Loden (1970) ***
Nostalgia de la luz – Patricio Guzmán (2010)
Dark Waters – Todd Haynes (2019) *
Gainsbourg (Vie héroïque) – Joann Sfar (2010) 0
Sátántangó – Bela Tarr (1994) ***
The Whistlers (La Gomera) – Corneliu Porumboiu (2019)
Calle Lopez – Gerardo Barroso / Lisa Tillinger (2013) *
Lady Bird – Greta Gerwig (2017) *
Little Women – Greta Gerwig (2019) *
The Sisters Brothers – Jacques Audiard (2018)
Baden Baden – Rachel Lang (2016) *
Thoroughbreds – Cory Finley (2017) **
Midsommar – Ari Aster (2019)
Don’t Look Up – Adam McKay (2021)
Merci pour le chocolat – Claude Chabrol (2000) *
The Naked Kiss – Samuel Fuller (1964) *
In a Lonely Place – Nicholas Ray (1950) ***
Ai no korîda (Het rijk der zinnen) – Nagisa Ôshima (1976) ***
HOOCHIEKOOCHIE 