Popcultuur – HOOCHIEKOOCHIE

NACHTEN IN HET PANNENHUIS 5: KICKS AGAINST THE PRICKS

1979-1980-aurora 13 001 (2)

Voor ik meer verhalen vertel over het Pannenhuis en de mensen die ik er ontmoette wil ik een idee geven van wat het jaar 1978 voor mij in petto had. Tweede en laatste deel van een lijst ‘hoogte- en dieptepunten’. Armoede, vriendschap, extase, rock-‘n-roll, letteren en filosofie.

3 6 1978 In de Ommeganckstraat voordracht van mijn tekst ‘Paradijsvogels en poëzie’. Voorgelezen samen met Senga, Paul Rigaumont en Ginette. Senga leest Lucebert heel mooi voor, Ginette deelt voorwerpen uit: een baksteen, een banaan, een kroontjespen, enzovoort. Cake gekregen van Rita B., een fles wijn van professor Flam. ’s Avonds in de straten gedanst.

8 6 1978 Darkness on the Edge of Town van Bruce Springsteen blijkt een meesterwerk. De teksten zijn korte verhalen, scenario’s voor ‘films noirs’.

16 6 1978 We helpen Ginette met haar verhuis naar de Dolfijnstraat. Daarna met Guillaume en Renée (en wie nog?) naar Brussel voor Suicide en Elvis Costello & the Attractions. Waarom wordt Alan Vega, zanger van Suicide, de microfoon uit de handen gerukt? Het optreden van Elvis Costello & the Attractions is kort en vijandig. Het publiek is razend, terecht vinden wij. Hardhandig optreden van de security. Er breken rellen uit. Het gaat er hard aan toe. Senga houdt me stevig vast, zodat ik niet mee ga vechten tegen die bruten van de ‘veiligheid’.

suicide 2

Setlist Suicide
Ghost Rider / Rocket U.S.A. / Cheree / Dance / Frankie Teardrop
(Voortijdig afgebroken, na boegeroep van het publiek. Waarom, want Suicide is geweldig? Later op cd uitgebracht als ‘23 minutes over Brussels’.)

Setlist Elvis Costello & the Attractions
Mystery Dance / Lip Service / (The Angels Wanna Wear My) Red Shoes /Less Than Zero / This Year’s Girl (Vanwege de chaos niet helemaal zeker van de volgorde en de songs.)

17 6 1978 Summer Party in de Dolfijnstraat. Gedanst op platen van the Stranglers, Sex Pistols en de rock-‘n-roll van Guy Bleus. Ik steek een poster van Lenin in brand: no more heroes anymore. Een performance? Het geluid van gebroken glas tegen een tegeltjesmuur. Niet kunnen verdragen dat iedereen naar huis gaat, dat het afgelopen is, dat we alleen achterblijven. Verlatingsangst.

bob dylan 23 juni 1978_3

23 6 1978 Bob Dylan in het Feijenoord Stadion in Rotterdam. De eerste keer dat we hem live zien. Met Leo en Flor. Leo had toen nog een auto. Flor is in 2015 overleden. Op weg naar Rotterdam roken we één jointje. Eerst Champion Jack Dupree en Eric Clapton en dan Bob Dylan. Regen en wind. Bob Dylan als een verbeten Casanova door engelachtige musici van Memling omringd. De muziek stijgt op, mathematisch precies, uit een afgrond van verloren jaren. De verloren zoon is teruggekeerd.

Setlist Bob Dylan
A Hard Rain’s A-Gonna Fall / Love Her With a Feelin’ / Baby, Stop Crying / Mr. Tambourine Man / Shelter From the Storm / Love Minus Zero/No Limit / Tangled Up in Blue / Ballad of a Thin Man / Maggie’s Farm / I Don’t Believe You (She Acts Like We Never Have Met) / Like a Rolling Stone / I Shall Be Released / Going, Going, Gone / Rainy Day Women #12 & 35 / One of Us Must Know (Sooner or Later) / You’re a Big Girl Now / One More Cup of Coffee (Valley Below) / Blowin’ in the Wind / I Want You / Señor (Tales of Yankee Power) /Masters of War / Just Like a Woman / Don’t Think Twice, It’s All Right / All Along the Watchtower / All I Really Want to Do / It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding) / Forever Young / I’ll Be Your Baby Tonight / The Times They Are A-Changin’

Christus_met_zingende_en_musicerende_engelen,_Hans_Memling,_(1483-1494),_Koninklijk_Museum_voor_Schone_Kunsten_Antwerpen,_778

5 7 1978 Diner voor onze vrienden en buren Jules en Rita. Samen zeven flessen wijn leeggedronken. We praten voornamelijk over Samuel Beckett, het concert van Bob Dylan en ik draai platen van Ray Charles.

7 7 1978 Senga en ik spelen ganzenspel. We drinken te veel Old Granddad. Senga moet overgeven.

11 7 1978 Ivo Michiels (scenario) en André Delvaux (regie) draaien een film in onze straat: Een vrouw tussen hond en wolf, met Marie-Christine Barrault en Rutger Hauer. Delvaux en Michiels staan voor onze deur. Van Ivo Michiels heb ik acht jaar geleden les gehad, scenarioschrijven. Cameraman, scriptgirls, jeeps, tanks, allemaal in onze straat. Soldaten en bevrijde Belgen alom.

10 8 1978 Bij Guillaume en Renée maken we nu echt kennis met Ludo Mich en zijn vriendin. Documentaire over Martin Scorsese. De regisseur spat bijna uit elkaar van energie, emoties, hij is een spraakwaterval. Waar heb ik nog zo iemand gezien en gehoord? Gebruikt hij drugs, amfetamine, cocaïne?

11 8 1978 Met Senga naar The Last Waltz van Martin Scorsese (ik was al met Jos geweest).
De eerste geslaagde film over rock-‘n-roll. De muzikanten zijn stuk voor stuk grandioos – en duidelijk onder invloed. Neil Young ziet eruit als een vampier.

the-last-waltz-concert-the-band-08

15 8 1978 Mogelijk eerste keer in Pannenhuis (met Guy Bleus?)

22 9 1978 Naar party in Studio Herman Teirlinck met Jos D. en zijn lief Hilde Van Mieghem. Ik voelde me eerst geremd en depressief. Het dansen op platen van John Cale, Patti Smith en Tom Verlaine heeft mij er bovenop geholpen. Gedanst tot iedereen naar huis was, dan wij ook naar huis, te voet.

23 9 1978 Naar Pannenhuis voor kunstmanifestatie Goddog. Anti-kunstenaars uit de wijdere buurt, punks, gekken, losers, outsiders presenteren hun ‘werk’. Het spreekt mij allemaal erg aan. Omdat ik deze mensen nauwelijks ken voel ik er mij wat onwennig bij. Maar ik hou van hun stijl, hun excentriciteit, de manier waarop ze de mode binnenstebuiten keren, hun anarchisme en non-conformisme. Mijn sympathie ging altijd al naar mensen die hun waanzin durven tonen en weigeren deel uit te maken van wat we nog altijd het systeem noemen. I prefer not to. Eigenlijk gebeurde er niet veel. Het belangrijkste was dat iedereen er was. God-Dog is een mooi vormgegeven tijdschrift, waar geloof ik Ria Pacqueé en Yvette aan hebben meegewerkt. Alles met wijn overgoten.

27 9 1978 Ik weeg nog 55 kilogram.

5 10 1978 Ginette gaat weg bij ons. Vandaag wordt er verhuisd. Met Jos aan een toneelstuk begonnen dat Barman, Barmaid heet. Onafgewerkt gebleven. Er komt een paradijsvogel in voor en Mozarts Strijkkwartet nr. 14 in G, KV 387.

10 10 1978 Ik heb geen geld om het honorarium van mijn longarts, dokter Clerckx, te betalen. Hij vindt het niet erg. Bovendien geeft zijn secretaresse me zomaar 200 frank om antibiotica te kunnen kopen.

21 10 1978 Alleen naar de kroegen, op zoek naar Jos. Ik vind hem in de Gnoe. Hij zegt dat hij ziek is, zijn oog is ontstoken, hij draagt een zonnebril. Molenwiekt met zijn armen. Met hem naar het Pannenhuis, waar hij zich bitsig en agressief gedraagt. Ik lees er in Rolling Stone over de dood van Keith Moon. Om 7 uur naar huis. Intense ervaring van het ochtendlicht in oktober.

27 10 1978 Voordracht van de filosoof Michel Serres: Les confessions de Jean-Jacques Rousseau. Paul Rigaumont vraagt zich af of Serres geen geconstrueerde naam is: twee keer RES, een keer omgekeerd.

10 11 1978 In Pannenhuis opening van tentoonstelling van Guillaume Bijl. Daarna een party met veel wijn, whisky en tequila. Lang gesprek met Jan Ceuleers. Black-out.

27 11 78 Toen ik vanuit de trein van Hasselt naar Antwerpen de kerktoren van Tienen zag, viel de tijd opeens stil. De trein en de reizigers waren er niet meer. Er was iets anders in de plaats gekomen, iets wat je niet kunt benoemen. Je zou van een diepe ervaring kunnen spreken, van een revelatie. Maar dat zegt niets omdat het aan de lezer niets meedeelt over de aard van de ervaring.

1 12 1978 Vandaag is de eerste editie van De Morgen verschenen, een nieuwe poging tot een Vlaamse linkse krant. Ondanks het slordig taalgebruik, de drukfouten, de “progressieve” spelling, ben ik toch tevreden dat de krant er is. Na vele jaren zag ik mijn oude vriend Luc Deleu terug. Hij was net terug uit Nepal. Leopold Flam zegt dat Aurora iets moet worden als de George-Kreis, de groep rond de dichter Stefan George. Meent hij dat? Dat was een elitaire kring van apolitieke dichters, kunstenaars en filosofen. In geen geval wil ik lid blijven van een groep fossielen. We moeten bijgevolg verhinderen dat de filosofische kring Aurora zo’n troep wordt.

bob marley

31 12 1978 Barre kou en veel sneeuw. Bij Renée en Guillaume om Van Kooten en De Bie te zien. Daarna samen naar de punky reggae party van Jacques Chapon, in de Harmoniestraat. Reggae en tequila en iedereen is er, behalve Jos, die huivert van party’s. Al gauw ziek geworden, maar toch nog naar de Gnoe. Chantal en Gazoe brengen ons naar huis. Ik ga op de keukenvloer liggen en daar blijf ik tot een heel stuk in het nieuwe jaar.

Wailers be there
The Dammed, The Jam, The Clash
Maytals will be there
Doctor Feelgood too, ooh
No boring old farts, no boring old farts, no boring old farts
Will be there
No boring old farts, no boring old farts, no boring old farts
Will be there
And it’s a punky reggae party
And it’s tonight
Punky reggae party
And it’s alright
Bob Marley, Punky Reggae Party

door francois 1977

Afbeeldingen: Jos en ik in Antwerpen, 1979; Suicide; Bob Dylan in concert in Rotterdam, 1978; Hans Memling, Christus met zingende en musicerende engelen; Joni Mitchell en Neil Young; Bob Marley poster, 1978; M.P. in zijn werkkamer in de Dolfijnstraat, omstreeks 1978, foto door mijn broer François Brouns.

NACHTEN IN HET PANNENHUIS 4: ALLEEN IN DE TIJD WORDT DE TIJD OVERWONNEN

AURORA GB RP 001

Voor ik meer verhalen vertel over het Pannenhuis en de mensen die ik er ontmoette wil ik een idee geven van wat het jaar 1978 mij in de schoot wierp. Hier volgt een beknopte opsomming van hoogtepunten – die ook dieptepunten konden zijn. Wat ik weglaat: de meeste privéaangelegenheden (familie), de vele ziektegeschiedenissen, het merendeel van de literaire activiteiten, leesverslagen, enz. De lijst bevat vooral momenten die de nachten in het Pannenhuis aankondigen.

1 1 1978 Nacht van de initiatie. Doop, doopsel. Een mondharmonica wordt een huissleutel. Het echte Antwerpse nachtleven begint hier. Vriendschap met Guillaume Bijl, Renée Strubbe en Ria Pacquée.

21 1 1978 Bij Leo Steculorum en Flor Van Tendeloo, waar ook Guillaume B., Renée S. en Ria P. aanwezig zijn en ik kennis maak met Chantal Strubbe, Gazoe en Yvette Van Hauwaert. Na middernacht gaan dansen in Cinderella’s Ballroom aan de Stadswaag.

1 3 1978 Mijn oude vriend Jan Van Veen op bezoek in de Dolfijnstraat. Hij praat ononderbroken van vijf uur ’s avonds tot middernacht.

6 3 1978 Van mijn sokken geblazen door Dodeskaden, een film uit 1970 van Akira Kurosawa.

10 3 1978 In de Gnoe. Met Renée en Guillaume lang gepraat over intelligent leven in andere zonnestelsels. Is het universum eindig of oneindig, vroegen wij ons af.

11 3 1978 Voordracht van Jean Paul Dollé, Le destin mondial du nihilisme. Bevraging van de geïnstitutionaliseerde waarheid.

12 3 1978 Feestje in Brussel van Wies, een vriendin van Ginette Bauwens. Ginette wil graag in Antwerpen komen wonen. Wij hebben nog een kamer vrij.

13 3 1978 Guy Bleus en Ronnie Bertels op visite in de Dolfijnstraat. We maken plannen voor samenwerking. Ik ben al een tijd aan het schrijven aan de experimentele prozatekst Stasis, een vervolg op Anastasis. Een uitgever heb ik niet nodig: als mijn teksten af zijn (en goed) worden ze in het tijdschrift van de filosofische kring Aurora gepubliceerd. Met Guy en Ronnie trek ik de stad in. Ook naar het Pannenhuis?

mean streets

17 3 1978 Een geweldige televisieavond bij Renée en Guillaume. Wonderlijke en vermakelijke woonkamerlessen esthetica en kunstgeschiedenis van Guillaume. Renée als een postmoderne gastvrouw. Mean Streets van Martin Scorsese. Alles is goed aan die film.

Jimmy: What’s a mook?
Johnny Boy: A mook, what’s a mook?
Tony DeVienazo: I don’t know…
Johnny Boy: What’s a mook?
Jimmy: You can’t call me a mook!
Joey ‘Clams’ Scala: I can’t?
Jimmy: No…
Joey ‘Clams’ Scala: [pause] I’ll give you mook! [punches Jimmy in the face]

18 3 1978 Down en out na een krankzinnige party bij Yvette in Boechout. Ik voel me door mijn vrienden in de steek gelaten. Heb de hele nacht pure Ricard gedronken. Probeerde kort voor we zouden vertrekken Chantal en Gazoe, die nogal hevige ruzie hadden, met elkaar te verzoenen. Tevergeefs. Met Senga alleen achtergebleven in het centrum van nergensland. Ten einde raad en woest en woedend en triest.

21 3 1978 Onverwacht bezoek van Guy Bleus. Hij maakt heel spontaan een muurtekening in onze keuken/salon/dansruimte: impressies van You Can Never Go Home Anymore van the Shangri Las.

00freddy bleus

25 3 1978 Patti Smith Group in het Koninklijk Circus op Paaszaterdag. Een ronduit verbluffend Easter Concert. Beter kan het niet meer worden. The Kids, vaste klanten in Cinderella’s Ballroom, als voorprogramma.

Setlist: We’re Gonna Have a Real Good Time Together (Velvet Underground/Lou Reed) / Kimberly / Till Victory / Space Monkey / 25th Floor / The Kids Are Alright (The Who cover / Tribute to the Kids) / Ghost Dance / We Three / Ask the Angels / Privilege (Set Me Free) (uit de film Privilege van Peter Watkins) / Time Is on My Side (Jerry Ragovoy) / Because the Night (Bruce Springsteen / Patti Smith) / Pumping (My Heart) / Easter / Radio Ethiopia / Gloria (Them) / Be My Baby (Ronettes) / Rock n Roll Nigger / My Generation (The Who)

Patti_Smith_in_Rosengrten_1978

27 3 1978 Guy Bleus beëindigt zijn fresco. Ik stel voor om er een citaat van Rimbaud in te verwerken. Dat komt uit een brief van de dichter aan Paul Demeny: “Car Je est un autre. Si le cuivre – s’éveille clairon, il n’y a rien de sa faute. Cela m’est évident : j’assiste à l’éclosion de ma pensée : je la regarde, je l’écoute : je lance un coup d’archet : la Symphonie fait son remuement dans les profondeurs, ou vient d’un bond sur la scène”. We denken na over samenwerking aan een project dat we Schrifturen noemen.

29 3 1978 Koop This Year’s Model van Elvis Costello en ga met Jos Dorissen (alias Giuseppe) zitten drinken en praten in de Mok (Wolstraat).

9 4 1978 Bij Guillaume en Renée. Verjaardag Renée. Op televisie: Bob Dylan en Van Morrison.

12 4 1978 Overlijden van mijn tante Elly, mijn meter. Herinneringen aan pijnlijke gebeurtenissen in mijn kinderjaren.

15 4 1978 Naar het Bal Populaire in King Kong, met Jos, Bie, Willy en Jan. Ray, mijn vroegere collega van bij Corman, draait platen. Daarna het orkest van Raymond van het Groenewoud en dansen.

17 4 1978 Bezoek van Guy. We maken plannen voor twee nieuwe projecten: Beach Night en Move Art.

18 4 1978 Twee indrukwekkende films in Monty in de Montignystraat: Chinesisches Roulette van Fassbinder (met Anna Karina en hetzelfde citaat uit de brief van Rimbaud aan Paul Demeny als nu in ‘ons’ fresco is opgenomen) en Il deserto dei Tartari van Valerio Zurlini, naar de roman van Dino Buzzati.

21 4 1978 Bij Renée en Guillaume de uitstekende film De angst van de doelman voor de strafschop van Wim Wenders, naar een boek van Peter Handke. Ik ben een bewonderaar van Handke en nu ook van Wim Wenders.

edith clever en peter handke

5 5 1978 Senga en ik helpen Guillaume Bijl bij het maken van zijn Pleasure Projects.

19 5 1978 Bij Renée en Guillaume zien we Falsche Bewegung van Wim Wenders en Peter Handke, naar Goethe’s Wilhelm Meisters leerjaren. Daarna met Renée, Guillaume, Leo, Gerda en Chantal te voet naar de Gnoe in de Wolstraat, een heel eind. Alsof we personages uit Falsche Bewegung zijn, maar dan in de stad.

26 5 1978 Mijn vriend Paul Luyten geeft mij Four Quartets van TS Eliot cadeau.

“… Except for the point, the still point,
There would be no dance, and there is only the dance.
I can only say, there we have been: but I cannot say where.
And I cannot say, how long, for that is to place it in time.”
Burnt Norton, T.S. Eliot

MAISON DIEU 001

1 6 1978 Zwaar verkouden naar Brussel voor een optreden van Link Wray en Robert Gordon. Beste rock-‘n-roll concert ooit. Link Wray en Robert Gordon spelen onder meer: The Way I Walk, Mystery Train, Lonesome Train (On a Lonesome Track), Rumble, Hot Dog, Fire, (You’re So Square) Baby I Don’t Care, The Fool, Baby Let’s Play House en Red Hot.
Nadien naar De Tulp in Elsene. Paul Luyten en zijn vriend Kees daar toevallig ontmoet. Paul brengt ons naar Antwerpen terug. In de auto: Paul, Senga, ik, Maria Menten, Kees, Greta. Samen tot sluitingstijd in de Gnoe. Maria Menten besluit om naar Antwerpen te verhuizen.

2 6 1978 Mijn verjaardag. Bliksem, als geschenk van de heidense goden. Een fles Jim Beam als aardser cadeau. Ik bekijk uitzonderlijk nog eens de tarotkaarten. Mijn blik valt op de door de bliksem getroffen Toren, de zestiende kaart uit de grote Arcana. In de Tarot van Marseille heet deze kaart La Maison-Dieu, wat ziekenhuis betekent. Volgens sommige interpretaties slaat de kaart op rampen of ongelukken. Volgens anderen gaat het om “de zuivere kracht van de kosmische energie”. De bliksem is een attribuut van Jupiter of Zeus. In de poëtische verbeelding van Hölderlin speelt de bliksem een belangrijke rol. Van die verkoudheid ben ik op miraculeuze wijze verlost. Dankzij Link Wray?

Wordt vervolgd

Fig-Wray-Gordon-Stoner-at-Friendleys-3-17-1978

Afbeeldingen: Uitnodiging tentoonstelling Guillaume Bijl en Ria Pacquée bij Aurora 1977-1978; Mean Streets van Martin Scorsese; met Freddie Bleus voor het fresco van zijn broer, in de Dolfijnstraat in Antwerpen; Easter tour van Patti Smith Group; Edith Clever en Peter Handke tijdens het draaien van Die linkshändige Frau, 1978; de tarotkaart La Maison-Dieu; Link Wray en Robert Gordon, geflankeerd door Anton Fig en Rob Stoner, 1978.

NACHTEN IN HET PANNENHUIS (2)

00me, laura & jos 1978

Alles heeft een begin, ook deze aantekeningen omtrent het Pannenhuis. Alle begin is moeilijk. De eerste woorden, waar al de rest op logische of onlogische wijze uit voortvloeit, moeten hun doel treffen en ecologisch zijn. Je mag een wit blad niet vuil maken met lelijke woorden of overbodige leugens. Antwerpen is een harde noot om te kraken. Soms denk ik dat je er geboren moet zijn om er helemaal aanvaard te worden. Om voor vol aanzien te worden, of toch voor meer dan leeg, voor al is het maar een heel klein beetje zichtbaar. Dat je op zijn minst het dialect moet spreken, liefst zonder accent. Als je er niet geboren bent moet je bijgevolg een goed acteur zijn. Bestaan er evenwel acteurs die een Limburgs accent kunnen wegmoffelen?

Voor sommige reizigers die stranden in t‘ Stad wordt, geloof ik, een uitzondering gemaakt. Het komt me voor dat je er gemakkelijker wordt aanvaard als je wat excentriek bent, een circusartiest, een woordkunstenaar, een muzikant, een schilder zelfs. Maar ook als je excentriek bent, wat Senga – zo wilde mijn geliefde toen genoemd worden – en ik zeker waren, moet je inspanningen doen om in een Antwerps midden opgenomen te worden. In een midden (milieu) of in een kringetje buiten dat midden, bijvoorbeeld in een subcultuur.

00leo-flor2

Toen Senga en ik in Antwerpen aankwamen waren wij op tweeërlei wijze door het lot begunstigd. In de eerste plaats hadden wij échte Antwerpse vrienden en vrienden die bevriend waren met échte Antwerpenaren. Leo Steculorum, Flor Van Tendeloo en Guillaume Bijl behoorden tot de eerste categorie; Guy Bleus tot de tweede. Het is goed mogelijk dat ik iemand vergeet. In de tweede plaats was er zich in 1977 ook in Antwerpen heel snel een nieuwe subcultuur aan het ontwikkelen: punk. Terwijl wij die zomer en herfst de vele kamers van ons huis in de Dolfijnstraat aan het schilderen waren had ik via een oude transistorradio kennis gemaakt met de explosieve songs van the Clash, the Sex Pistols, the Stranglers, Richard Hell & the Voidoids en, wonder boven wonder, the Ramones en was ik op die manier uit een lange rock-‘n-roll-winterslaap wakker geschud. De Hector Berlioz-periode had nu wel lang genoegd geduurd.

ramones

Hoe, wanneer precies en met wie ik het Pannenhuis na al die jaren opnieuw ontdekte weet ik niet meer en ik vind het ook niet terug in mijn dagboeknoties. Heel waarschijnlijk gebeurde dat in de tweede helft van 1978. Heel goed mogelijk was het ter gelegenheid van de kunstmanifestatie Goddog op 23 september dat jaar. Ook daarover vind ik maar weinig terug. De mooie losbladige editie van Goddog Express die ik al van die dag in mijn bezit heb en koester en die Marc Schepers eergisteren op facebook postte [1] lijkt verdwenen te zijn. Wel las ik in een klein rood notitieboekje dat iedereen die avond stomdronken was, ikzelf inbegrepen. Geen wonder dat ik me van het evenement nauwelijks iets herinner en er niets over kon noteren omdat ik de volgende dag een zware kater had.

goddog express

1978 was een van de opwindendste jaren van mijn hele leven. Het is nu te laat om nog te verwachten dat die op elk gebied bijna onafgebroken opwinding van toen ooit nog overtroffen zal worden. In dat jaar bracht ik veel tijd met vrienden door. Dat waren in het bijzonder Guy Bleus uit Wellen in Limburg, die vaak naar Antwerpen kwam en dan soms bij ons bleef logeren, Leo Steculorum en zijn vrouw Flor, Guillaume Bijl en Renée Strubbe en Jos Dorissen uit Mechelen aan de Maas. Het was met deze vrienden en hun entourages dat ik het Antwerpse nachtleven ging verkennen en dankzij wie ik deel ging uitmaken van een soort van alternatieve kunstscene.

Voor ik meer verhalen vertel over het Pannenhuis en de mensen die ik er ontmoette wil ik een idee geven van wat 1978 mij in de schoot wierp. Een zeer beknopte opsomming van hoogtepunten (die ook dieptepunten konden zijn, niets is zuiver en eenduidig; hoed je voor de zuivere waarheid) volgt hier morgen.

tongeren 1968

[1] De afbeelding hierboven heb ik van facebook gedownload, met dank aan Marc Schepers.

Afbeeldingen: Senga, Jos D., ik bij Jos thuis, omstreeks 1980; Leo S., Flor V. en op de achtergrond mijn zoontje Jesse, in Oostduinkerke, 1973; the Ramones; Goddog; Koninklijk Atheneum Tongeren, 1968: repetitie voor mijn koninklijk toneelstuk De droom, met links van me Ivan Popovic en rechts Guy Bleus en Henri Janssen (niets is wat het lijkt).

BEELDEN VAN DONKERE LEVENS

Op zoek naar illustratiemateriaal bij de afspeellijst van de aflevering van Zéro de conduite van gisteravond, met als thema wrong dacht ik eerst aan beelden van muzikanten. Nadat ik foto’s had gevonden van onder meer Bessie Smith, Memphis Minnie, the Rolling Stones met Brian Jones er nog bij, the Seeds, Rainer and das Combo en meer vroeg ik me af: wat is daar eigenlijk verkeerd aan? Niets, er was helemaal niets verkeerd aan. Zo kwam ik na wat associëren bij film noir terecht, een van mijn geliefde genres. In die films, waar op zich ook helemaal niets mis mee is, integendeel, is van in het begin al alles en iedereen verkeerd. In elk verhaal in dat genre wordt het verkeerde – tragisch en daarom door en door menselijk – op zijn best, op zijn subliemst verteld en in beeld gebracht. Een film noir laat zien wat voortvloeit uit verkeerde beslissingen, uit het blind luisteren naar donkere instincten, zonder ook maar even te rade te gaan bij de rede. In de film noir bestaat geen gezond verstand. De beste noir-films (en zelfs de film stills) spreken ons meteen aan: hadden wij niet zelf op vergelijkbare wijze ten onder kunnen gaan?

act of violence 2

Act of Violence, Fred Zinneman, 1948.

the big heat 2

The Big Heat, Fritz Lang, 1953.

the blue dahlia 1

The Blue Dahlia, George Marshall, 1946.

dark passage 3

Dark Passage, Delmer Daves, 1947.

detour 2

Detour, Edgar G. Ulmer, 1945.

double indemnity 2

Double Indemnity, Billy Wilder, 1944.

kiss-me-deadly-2

Kiss Me Deadly, Robert Aldrich, 1955.

mildred pierce 4

Mildred Pierce, Michael Curtiz, 1945.

out of the past 1

Out of the Past, Jacques Tourneur, 1947.

secret beyond the door

Secret Beyond the Door, Fritz Lang, 1948.

ZERO DE CONDUITE: SOMETHING’S WRONG

dark passage

Zéro de conduite is een sfeervol, (meestal) thematisch programma gewijd aan pop/cultuur op Radio Centraal in Antwerpen. Elke eerste zaterdag van de maand, van 6 tot 8 uur ’s avonds. Een muzikaal evenement van ongeëvenaarde kwaliteit! Stem af op Radio Centraal 106.7 FM: uniek in het zich steeds verder uitdijende universum.
Je kunt Zéro via streaming beluisteren. Hier vind je meer informatie over Radio Centraal en andere radiomakers.

Vandaag hebben we het over wat verkeerd is, of zo genoemd wordt. Want er is een verschil tussen het zijn en de taal. Omdat we ons doorgaans tot Engelstalige liederen beperken, een afwijking die al in de kinderjaren is ontstaan en waarvoor geen beterschap in zicht is, betekent dit dat onze aandacht naar het woord wrong gaat, of liever, naar songs die dat thema rechtstreeks of zijdelings aansnijden. Wrong betekent niet alleen verkeerd maar ook onbetrouwbaar, oneerlijk en misdadig.
Ze is niet goed bij haar hoofd. Ze draaide een verkeerd nummer. Hij wedde op het verkeerde paard. Het ging de verkeerde kant op. De wereld keerde zich binnenstebuiten. Hij zit in een lastig parket. Zij kijkt in de loop van een pistool. Hij zit er faliekant naast. Voor velen een ongunstige positie. Hij werd op het verkeerde been gezet. Je werd verrast met de broek op de enkels. Je kwam van een koude kermis thuis, toch? Je bent aan het verkeerde adres, man. Je hebt haar sympathie verloren. Het lachen is haar vergaan. We zitten op het verkeerde spoor. Ik strijk je tegen de haren in. Je vergist je, slechterik!
Iets dat wrong is, is een onrechtvaardigheid, een onrecht, een onbillijkheid. Het is een misstand, een wantoestand, een onrechtmatige daad. Vergeld kwaad niet met kwaad. To do wrong is onrecht doen, zondigen, ergens verkeerd aan doen, een misstap begaan. Iemand kan het mis hebben, zich vergissen, de schuldige zijn, het gedaan hebben. Wrong is slecht, niet goed, verkeerd. Je doet iemand tekort. Het is foutief, onjuist, gaat de verkeerde kant op.

Het is schier onmogelijk dat één van de liedjes op onze playlist over al de hierboven aangehaalde betekenissen gaat. Evenmin kunnen alle liedjes over al die betekenissen gaan. Het is echter niet uitgesloten dat één of meer van de gekozen songs over een of meer van die betekenissen gaan. But hey, kid, rock and roll!

act of violence 1

The World Is Going Wrong – Mississippi Sheiks – Stop and Listen – Traditional – 3:22

Caught Me Wrong Again – Memphis Minnie – Hoodoo Lady: 1933-1937 – M. McCoy – 2:57

Send Me To The ‘Lectric Chair – Bessie Smith – The Essential Bessie Smith – G. Brooks – 3:23

Done Somebody Wrong – Elmore James – The Sky Is Crying – Elmore James – 2:22

Everybody Does Wrong Some Time – Hank Ballard – The One and Only Hank Ballard – Hank Ballard – 2:16

Don’t You Know You’re Wrong – Earl King – Earl’s Pearls – Earl King – 2:33

The Wrong Road – B.B. King – Blues in My Heart – King – 3:00

What’s Wrong – James Crawford – James Crawford – Sugarboy Crawford – Crawford – 2:41

There’s Something Wrong With You – Screamin’ Jay Hawkins – Cow Fingers And Mosquito Pie – J.Hawkins/I. Nahan – 2:22

I’ve Been Wrong So Long – Bobby “Blue” Bland – Two Steps From The Blues – D. Malone – 2:19

Tell Me My Lying Eyes Are Wrong – James Carr – A Man Needs A Woman – Dallas Frazier/Sanger D. Shafer – 2:46

(If Loving You Is Wrong) I Don’t Want To Be Right – Luther Ingram – Take Me to The River: A Southern Soul Story 1961-1977 – Carl Hampton/Raymond Jackson/Homer Banks – 3:36

When Something Is Wrong With My Baby – Sam & Dave – The Best Of Sam and Dave – Isaac Hayes/David Porter – 3:18

Another Man’s Woman, Another Woman’s Man – Candi Staton – Evidence: The Complete Fame Records Masters – George Jackson/Marlin Greene/Dan Penn – 2:32

detour 3

Baby, What’s Wrong? – The Animals – The Complete Animals – Jimmy Reed – 2:51

Grown Up Wrong – The Rolling Stones – No. 2 – Mick Jagger/Keith Richards – 2:06

I Ain’t Done Wrong – The Yardbirds – For Your Love – Keith Relf – 3:42

She’s Wrong – The Seeds – The Seeds (reissue) – Sky Saxon – 2:15

I’ve Been Wrong Before – The Everly Brothers – Two Yanks In England – Clarke/Hicks/Nash alias L. Ransford – 2:14

It Won’t Be Wrong – The Byrds – Turn! Turn! Turn! – Roger McGuinn/Harvey Gerst – 2:02

We’re Going Wrong – Cream – Disraeli Gears – Jack Bruce – 3:30

Born on the Wrong Side of Time – Taste – Taste – Rory Gallagher – 4:01

Wrong Side of the River – Mott The Hoople – Wildlife – Mick Ralphs – 5:17

For Shame Of Doing Wrong – Richard & Linda Thompson – Pour Down Like Silver – Richard Thompson – 4:44

Maybe I’m Doing It Wrong – Randy Newman – Sail Away – 1972 – Randy Newman – 1:23

Wrong Side Of The Road – Tom Waits – Blue Valentine – Tom Waits – 5:14

Right Place Wrong Time – Dr. John – In The Right Place – Mac Rebennack – 2:56

What’s Wrong Romeo – Rainer & Das Combo – The Texas Tapes – Rainer Ptacek/Justis Walker – 3:33

Right, Wrong or Ready – Karen Dalton – It’s so Hard to Tell Who’s Going to Love You the Best – Major Wiley – 3:00

Two Wrongs Won’t Make It Right – Tarnation – Gentle Creatures – Paula Frazer – 4:10

Wrong To Love You – Chris Isaak – Baja Sessions – Chris Isaak – 3:55

Flying In The Ground Is Wrong – Kendra Smith ft David Roback & Susanna Hoffs – Rainy Day – Neil Young – 3:21

What’s Wrong With Me – Hurray For The Riff Raff – Look Out Mama – Alynda Lee Segarra – 3:52

Getting It Wrong – Sparklehorse – Dreamt For Light Years In The Belly Of A Mountain – Mark Linkous – 2:16

sorry wrong number

Bonus Tracks

The Wrong Child – R.E.M. – Green – Berry/Stipe/Mills/Buck – 3:37

Things Going Wrong Again – Mick Harvey – Motion Picture Music ’94-’05 – Mick Harvey – 0:46

One Of Us Cannot Be Wrong – Leonard Cohen – Songs Of Leonard Cohen – Leonard Cohen – 4:29

Something’s Wrong – Dillard & Clark – The Fantastic Expedition Of Dillard & Clark – Dillard/Clark – 3:01

When Did Right Become Wrong – Merle Haggard – The Fightin’ Side Of Me – Tommy Collins – 3:45

The Wrong Direction Home – Dolly Parton – My Tennessee Mountain Home – Dolly Parton – 2:31

You Done Me Wrong – Ray Price – The Essential Ray Price 1951-1962 – R. Price/A. Jones – 2:24

Seven Years With The Wrong Woman – Eddy Arnold – Country Music Legends: Eddy Arnold – Bob Miller – 2:54

Everything I Do Is Wrong – Charlie Rich – The Complete Smash Sessions – Charlie Rich – 2:24

Wrong Number – Lucinda Williams – Down Where The Spirit Meets The Bone – Lucinda Williams – 5:01

Wrong Man Theme – Los Lobos – Just Another Band From East L.A.: A Collection – Los Lobos – 1:47

postman 2

Research, samenstelling en presentatie: Martin Pulaski
Techniek: Sofie Sap

Afbeeldingen: Dark Passage (Delmer Daves, 1947); Dark Passage; Act of Violence (Fred Zinneman, 1948); Detour (Edgar G. Ulmer, 1945); Sorry, Wrong Number (Anatole Litvak, 1948); The Postman Always Rings Twice (Tay Garnett, 1946); Touch of Evil (Orson Welles, 1958).

touch of evil 1

WILCO’S ODE TO JOY

wilco

Ik heb de beluistering van Wilco’s Ode to Joy tot zaterdagavond uitgesteld. Het is een plechtig, bijna sacraal moment geworden. Agnes en ik hebben zwijgend zitten luisteren in het bijna-donker. Geen teksten gelezen; dat gaat niet in het donker, zeker niet met zulke kleine lettertjes. Er wel flarden van gehoord, flarden vreugde, melancholie. Staten verenigd in eenzaamheid, verdriet, uitzichtloosheid, maar ook altijd de droom van samen in die grote ruimte aanwezig te zijn, de droom van die bijna eeuwige ruimte als mensen te delen.

Ode to Joy zo beluisteren was een overrompelende ervaring. Bij de laatste song van de plaat, An Empty Corner, zat ik te huilen. Waarom precies dan pas weet ik niet. Mogelijk waren het tranen die zich bij de vorige liedjes al hadden gevormd en nu pas vrij konden worden gelaten. Tranen niet alleen van verdriet want ik zag dat het kleine parels waren, kleine odes aan de vreugde – die altijd tot de mogelijkheden van het leven behoort. Voor me zag ik een Amerikaans landschap, kleine stadjes, eenzame Amerikaanse mensen, door hun vertegenwoordigers in de steek gelaten. Maar niet volkomen berustend, hun blikken in de richting van de horizon, de heuvels, de hogere bergen, de zon die altijd weer opkomt. You’ve got family out there…

ZERO DE CONDUITE: MOUNTAIN TIME

bascar lamar lunsford

joanshelley2

De zomer is voorbij, het is volop herfst, de huizen worden weer met gas, elektriciteit en zelfs hout en steenkool verwarmd, de automobilisten rijden rondjes, bestelwagens leveren pakjes, vliegtuigen vliegen van hot naar her. Ju! Er heerst onrust, onrust betekent beweging en verplaatsing. Verstikkende vuile lucht in de stedelijke canyons, waar ijverige mannen in groene uniformen volop bezig zijn de laatste bomen te rooien. Terwijl in diezelfde steden in de zomer reeds de dood hand in hand met de hitte de woningen van de ouden en de zieken binnensloop.

Ik heb altijd van de bergen gedroomd, van de zuivere berglucht. Ik wilde er naartoe, weg van dit platte land, ai Marieke, Marieke. Meer nog na het lezen van Nietzsche’s Aldus sprak Zarathustra wilde ik naar de bergen. Naar Sils Maria in Zwitserland, waar niet alleen de Duitse filosoof verbleef maar ook Thomas Mann en Herman Hesse rust vonden voor hun overspannen zenuwen. Het is de plek die bekend is vanwege de malojaschlange, een wolk die als een slang traag over de Malojapas naar boven komt zetten, zoals te zien in de film Clouds of Sils Maria van Olivier Assayas. Toch ben ik er nooit geweest. Ik ga nooit naar de bergen, altijd naar de zee. Om een mij onbekende reden trekken de bergen mij niet alleen aan, ze schrikken mij ook af. Het wordt de hoogste tijd om daar eens diep over te gaan nadenken. Of hoog op een bergtop.

sils maria

Maar geen nood: we kunnen ook naar songs over de bergen luisteren, we kunnen zelfs een radioprogramma maken met niets dan bergliedjes. Zoals iedereen goed weet is een berg niet zomaar een berg. Er zijn veel verschillende bergen en zoals er veel verschillende bergen zijn, zijn er ook veel verschillende bergliedjes.

Op zijn nieuwe langspeelplaat Shepherd in a Sheepskin Vest zingt Bill Callahan dit:
“it sure feels good to be singing again
from the mountain
and the mountain within!”

Wat meteen een oplossing biedt voor mensen die er voor terugschrikken om naar een bergachtige streek af te reizen: je hebt al een berg, een heel massief, binnenin je. Ongetwijfeld wist George Harrison dit ook reeds toen hij in The Inner Light het volgende zong:

Without going out of my door
I can know all things of earth
Without looking out of my window
I could know the ways of heaven
The farther one travels
The less one knows
The less one really knows

Waaruit af te leiden valt dat wie vanavond naar Zéro de conduite luistert nooit meer naar de bergen moet en dat de trouwe luisteraar van dit programma helemaal nergens meer naartoe moet. Dat is goed want dan heb je ook geen last meer van de drommen andere toeristen die de boel overal verpesten.

HerzogHeart8

Writing – Bill Callahan – Shepherd In A Sheepskin Vest – Bill Callahan – 3:07

In the Mountains To Forget – Merle Haggard – Working Man’s Journey – Merle Haggard -2:20

Rocky Mountain Time – John Prine – Diamonds In The Rough – John Prine – 3:10

High On The Mountain – Joan Shelley – Like The River Loves The Sea – Joan Shelley – 3:49

Remember The Mountain Bed – Billy Bragg & Wilco – Mermaid Avenue, Vol. 2 – Jeff Tweedy/Jay Bennett/Woody Guthrie – 6:27

The Mountain Choir – Palace Music – Viva Last Blues – Will Oldham – 2:45

Mountains Still Asleep – Damien Jurado – Maraqopa – Damien Jurado – 2:18

Taking Tiger Mountain – Brian Eno – Taking Tiger Mountain (By Strategy) – Brian Eno – 5:33

Wild Mountain Honey – The Steve Miller Band – Fly Like An Eagle: 30th Anniversary – Steve McCarty – 4:53

Fuji-San – Patti Smith – Banga – Lenny Kaye/Patti Smith – 4:13

Time Passes Slowly #2 [Alternate Version] – Bob Dylan – Another Self Portrait (1969-1971): The Bootleg Series, Vol. 10 – Bob Dylan – 3:03

Sweet Mountain – American Spring – American Spring – Brian Wilson/R. Sandler – 4:13

Mount Wroclai (Idle Days) – Beirut – Gulag Orkestar – Zach Condon – 3:16

beiroet band

The Mountain – Rainer Ptacek with Joey Burns & John Convertino – Roll Back The Years – Rainer Ptacek – 4:06

Juma Mountain – Sam Amidon – The Following Mountain – Sam Amidon – 3:38

Das Lied von den hohen Bergen – Popol Vuh – Herz aus Glas – F. Fricke – 4:15

The Mountain of God – Incredible String Band – The Big Huge – Robin Williamson – 1:53

The Mountain – PJ Harvey – White Chalk – PJ Harvey – 3:11

At the Mountains of Madness – H.P. Lovecraft – H.P. Lovecraft II – Dave Michaels/George Edwards/Tony Cavallari – 4:58

Mountains Of The Moon – Grateful Dead – Aoxomoxoa – Jerry Garcia/Robert Hunter – 4:05

Wild Mountain Thyme – The Byrds – Fifth Dimension – Chris Hillman/David Crosby/Michael Clark/Trad. Arr. By Roger McGuinn – 2:34

My Tennessee Mountain Home – Dolly Parton – My Tennessee Mountain Home – Dolly Parton – 3:10

Mountain Song – Insect Trust – The Insect Trust – The Insect Trust – 2:57

Rif Mountain – Shirley Collins & Davy Graham – Folk Roots, New Routes – Davy Graham – 2:28

There Is A Mountain – Donovan – Mellow Yellow – Donovan Leitch – 2:36

Adouagh Chegren (At The Top Of The Mountain) – Bombino – Deran – Abdallah Oumbadougou – 5:01

bombino-north-american-tour-2019

Tiger Mountain Peasant Song – Fleet Foxes – Fleet Foxes – Robin Pecknold – 3:29

Dream on Mount Tam – Calexico – The Thread that Keeps Us – John Convertino – 3:44

Mountains Near Delray – The Go-Betweens – Oceans Apart – Grant McLennan/Robert Forster – 3:28

Mountain Stream – Cowboy Junkies – All That Reckoning – Cowboy Junkies – 4:51

Lo-Fi Tennessee Mountain Angel – Whiskeytown – Faithless Street – Caitlin Cary/Ryan Adams – 4:32

Colorado – Stephen Stills – Manassas – Stephen Stills – 2:54

Blue Ridge Mountain – Hurray For The Riff Raff – Small Town Heroes – Alynda Lee Segarra – 2:34

Old Mountain Dew – Bascom Lamar Lunsford – Ballads, Banjo Tunes, And Sacred Songs Of Western North Carolina – Bascom Lamar Lunsford – 3:07

Togary Mountain – The Nitty Gritty Dirt Band – Will The Circle Be Unbroken – Walter H. McKuen – 2:29

How Mountain Girls Can Love – The Stanley Brothers – Riding That Midnight Train – Ruby Rakes – 2:07

Green Mountain Hop – Don Reno & Red Smiley – The Talk Of The Town – Don Reno – 2:14

Monteagle Mountain – Johnny Cash – Boom Chicka Boom – Richard McGibony – 3:12

Snake Mountain Blues – Townes Van Zandt – Our Mother The Mountain – Townes Van Zandt – 2:39

Lonely Mountain.. – Sun Kil Moon – Among The Leaves – Mark Kozelek – 5:29

Fearless – Pink Floyd – Meddle – David Gilmour/Richard Rodgers/Oscar Hammerstein II – 6:08

Himalayan Bells – Kendra Smith – The Guild of Temporal Adventurers – Kendra Smith – 3:34

clouds_of_sils_maria_11_blu-ray_

Research, samenstelling en presentatie: Martin Pulaski
Techniek: Sofie Sap
Afbeeldingen: Bascom Lamar Lunsford (fotograaf onbekend); Joan Shelley (fotograaf onbekend); Sils Maria (fotograaf onbekend); Herz aus Glas, Werner Herzog; Beirut, Gulag Orkestar; Bombino; Clouds of Sils Maria, Olivier Assayas.