1972: DRAAIKOLK

Wat vond ik in 1972 boeiende en vernieuwende popmuziek? Welke langspeelplaten hebben wat mij betreft de genadeloze tand des tijds zonder veel schade doorstaan? Die vragen probeer ik te beantwoorden met een alweer lang uitgevallen lijst, voorafgegaan door een aantal bedenkingen om er meer tastbaarheid en zichtbaarheid aan te geven. Om er het ritme van mijn ervaringen aan toe te voegen. Wel wil ik er mij voor hoeden hier geen memoires van te maken. Ik zal nooit memoires schrijven, ik ben sir Winston Churchill niet. Evenmin zal ik prijsgeven wie ik werkelijk ben. Waarom niet? Omdat ik niet weet wie ik ben, ik heb er alleen maar het raden naar. Wat ik schrijf zijn altijd alleen maar flarden, scherven van spiegelbeelden.

Vandaag zijn we zoals gezegd in 1972 aangekomen. Waarmee het erop lijkt dat deze reeks toch chronologisch aan het worden is, wat ik aanvankelijk helemaal niet wilde. Als ik nu terugdenk aan dat jaar, los van mijn leven, lijkt het wel alsof alles toen muziek was, gecomponeerd door zowel god als de duivel. We werden meegesleurd in een muzikale draaikolk, een ervaring die ons in navolging van Pete Townshends Tommy doof, stom en blind maakte. Toen we weer boven water kwamen, ogenschijnlijk gezuiverd, waren we alleen van onze onschuld verlost. We beseften al enigszins dat er geen bevrijding mogelijk was. [1] De echte bevrijdingsbewegingen voltrokken zich in boeken (en films), in de taal. Buiten de boeken bleef het spel van macht en geld de wereld en de samenlevingsvormen beheersen. Hoe kon ik dat alles als muziek ervaren? Waarschijnlijk omdat het allemaal zo muzikaal klonk. Luister maar naar de formulering van enkele gebeurtenissen.

Bloody Sunday in Derry. The Troubles. Richard Nixon bezoekt China en de Sovjet-Unie. Apollo 17 landt op de maan. De laatste maanwandelaars zijn Harrison Schmitt en Eugene Cernan. Andreas Baader, Holger Meins en Ulrike Meinhof gearresteerd. Zwarte september tijdens de 20ste Olympische Spelen in München. Last Tango in Paris van Bernardo Bertolucci, met Marlon Brando en Maria Schneider. Deliverance van John Boorman, een film zonder vrouwen maar wel met dueling banjos. The Getaway van Sam Peckinpah, met Ali McGraw en Steve McQueen. Toots Thielemans. A Clockwork Orange van Stanley Kubrick. Dr. Brodsky: Sin? What’s all this about sin? Alex: That! Using Ludwig van like that! He did no harm to anyone. Beethoven just wrote music! Dr. Brodsky: Are you referring to the background score? Le charme discret de la bourgeoisie van Luis Buñuel. Aguirre, der Zorn Gottes van Werner Herzog. Fear and Loathing in Las Vegas van Hunter S. Thompson. Dood: Mahalia Jackson, Clyde McPhatter, Ezra Pound, Danny Whitten en Kenny Dorham.

Onzekerheid, verwarring en chaos beïnvloeden de stijl in mode en popmuziek. Zijn de meisjes nog sexy, dragen ze nog minirokjes? Veeleer bell bottoms (“olifantenpijpen”) en plateauschoenen. Maar nog altijd geen beha’s, zoals je kunt zien op de hoes van Carly Simons No Secrets. Uniseks. Glam rock en Blaxploitation. De baanbrekende elpee Nuggets: Original Artyfacts from the First Psychedelic Era, 1965–1968, samengesteld door Lenny Kaye, verschijnt dat jaar. De daarop verzamelde songs liggen mee aan de basis van punk rock, een stroming die pas enkele jaren later populair zal worden.

In juni 1972 wordt ingebroken in het hoofdkwartier van de democratische partij in Washington. De gevolgen van Watergate zijn vandaag nog steeds voelbaar. Mogelijk begon toen de eindtijd, waar we nu in leven.

Ons privéleven draaide rond alternatieven voor de massacultuur. Antiautoritaire opvoeding, nieuwe ideeën over het huwelijk en het gezin. Belangrijke namen waren Summerhill, Germaine Greer, Roel van Duijn, Kropotkin, Theodore Roszak, Angela Davis, George Jackson, George Ohsawa (zen-macrobiotiek), Ronald Laing, Jan Foudraine, et cetera. Benevens veel filosofische werken om onze studie tot een goed einde te kunnen brengen. Leopold Flam, onze belangrijkste professor filosofie, stimuleerde me om nog meer – en anders – te lezen dan ik al deed. Hij wekte bij mij interesse op voor dromen en sprookjes. Ik ging een dag- en een nachtboek bijhouden. Hij drukte mij op het hart dat ik bij het schrijven mijn verbeelding de vrije loop zou laten gaan. Van die vrije loop ben ik later teruggekomen. Een uur per week liet de professor ons klassieke muziek en avant-garde beluisteren.

Ons kleine gezin woonde nu samen met een aantal vrienden in een pand in Watermaal-Bosvoorde. Onze benedenbuur Rudi S. liet me Nick Drake horen, waar ik toen niet warm voor liep. Dat kwam pas veel later. Dank zij hem ontdekte ik de eerste elpee van Roxy Music, die me meteen beviel. Glam heeft me verder nooit veel gezegd. Toch begon ik in de ban van David Bowie te komen en was Transformer van Lou Reed een van de elpees die in die dagen mijn hoofd het meest op hol brachten. Maar Lou Reed was altijd al veel meer dan glam geweest. Minder glamoureus, meer van de aarde, klonk de muziek van de nieuwe band Manassas van Stephen Stills en Chris Hillman, waarvan het debuut daar bij ons in de Visélaan vaak werd gedraaid. Hoogst bewonderenswaardig vond ik Todd Rundgren omdat hij zoveel kon en dat allemaal zo perfect deed. Something/Anything was een synthese van ongeveer alle popmuziek die ik tot dan had gehoord. Zoals Todd Rundgren leek te willen versmelten met de opnamestudio waarin hij musiceerde en met de instrumenten die hij bespeelde zo wilde ik samenvloeien met mijn beste vrienden en met onze rode muziekkamer en met de klanken die uit de luidsprekers stroomden.

Keep the good, leave the bad
Take a few of these, the sweeter memories
Don’t forget them please, the sweeter memories [2]

1. Something/Anything – Todd Rundgren
2. Lou Reed / Transformer – Lou Reed
3. Exile On Main Street – The Rolling Stones
4. Can’t Buy a Thrill – Steely Dan
5. Clear Spot / The Spotlight Kid – Captain Beefheart and His Magic Band
6. Sail Away – Randy Newman
7. Into The Purple Valley / Boomer’s Story – Ry Cooder
8. Ululu – Jesse Ed Davis
9. John’s Gumbo – Dr. John
10. Roxy Music – Roxy Music
11. Harvest – Neil Young
12. Saint Dominic’s Preview – Van Morrison
13. Manassas – Stephen Stills & Manassas
14. Eat A Peach – The Allman Brothers Band
15. Bobby Charles – Bobby Charles
16. Diamonds In The Rough – John Prine
17. Who Came First – Pete Townshend
18. Naturally / Really – J.J. Cale
19. Jackson Browne (Saturate Before Using) – Jackson Browne
20. Rhymes And Reasons – Carole King
21. Recall The Beginning… A Journey From Eden – Steve Miller Band
22. The Rise And Fall of Ziggy Stardust And The Spiders From Mars – David Bowie
23. All the Young Dudes – Mott the Hoople
24. Pink Moon – Nick Drake
25. Fanny Hill – Fanny
26. Thank You For… – Bridget St. John
27. Jackie – Jackie DeShannon
28. Never A Dull Moment – Rod Stewart
29. Young, Gifted and Black – Aretha Franklin
30. Talking Book / Music of My Mind – Stevie Wonder
31. Superfly – Curtis Mayfield
32. I’m Still in Love With You / Let’s Stay Together – Al Green
33. Carney – Leon Russell
34. Third Down, 110 To Go – Jesse Winchester
35. Will The Circle Be Unbroken – Nitty Gritty Dirt Band
36. #1 Record – Big Star
37. Stealers Wheel – Stealers Wheel
38. Hendrix in the West – Jimi Hendrix
39. Rock of Ages – The Band
40. Hot Licks, Cold Steel & Truckers’ Favorites – Commander Cody & His Lost Planet Airmen
41. Back Stabbers – The O’Jays
42. Understanding – Bobby Womack
43. Some Time In New York City – John Lennon & Yoko Ono
44. The Academy In Peril – John Cale
45. Et Si Je M’en Vais Avant Toi – Françoise Hardy
46. For the Roses – Joni Mitchell
47. Sailin’ Shoes – Little Feat
48. Everybody’s In Show-Biz – The Kinks
49. Carl And The Passions – So Tough – The Beach Boys
50. Whatevershebringswesing – Kevin Ayers
51. No Secrets – Carly Simon
52. Greetings From L.A. – Tim Buckley
53. Matching Mole – Matching Mole
54. Toulouse Street – The Doobie Brothers
55. Play The Blues – Buddy Guy & Junior Wells
56. Trouble Man – Marvin Gaye
57. The Train I’m On – Tony Joe White
58. Paul Simon – Paul Simon
59. Son Of Schmilsson – Harry Nilsson
60. Tigers Will Survive – Ian Matthews
61. Mordicai Jones – Link Wray
62. The Late Great Townes Van Zandt / High, Low And In Between – Townes Van Zandt
63. Historical Figures And Ancient Heads – Canned Heat
64. Life, Love And Faith – Allen Toussaint
65. Discover America – Van Dyke Parks
66. Burgers – Hot Tuna
67. Greenhouse – Leo Kottke
68. Garden Party – Rick Nelson & The Stone Canyon Band
69. Long John Silver – Jefferson Airplane
70. Gypsy Cowboy / Powerglide – New Riders Of The Purple Sage
71. 1 + 1 – Grin
72. Blue River – Eric Andersen
73. Machine Gun Co. – Mike Cooper
74. Wind of Change – Peter Frampton
75. Seven Bridges Road – Steve Young
76. Candi Staton – Candi Staton
77. Bobby Whitlock – Bobby Whitlock
78. Rockpile – Dave Edmunds
79. In Search Of Amelia Earhart – Plainsong
80. The Harder They Come – Jimmy Cliff

Al deze langspeelplaten zou je in de categorie popmuziek of rock kunnen onderbrengen. Andere genres heb ik niet in de lijst opgenomen. Niet wegens aversie maar wegens gebrek aan kennis. Niet alle vermelde albums heb ik al in 1972 leren waarderen. Voor sommige ervan heeft het tien, twintig jaar geduurd eer ik ze heb ontdekt. Dat geldt vooral voor soul en nogal wat folk.

[1] Ik besef nu dat het solodebuut van John Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, verschenen op 11 december 1970, dergelijke (voor)gevoelens al gestalte had gegeven. The dream is over…

[2] Todd Rundgren, Sweeter Memories

Auteur: Martin Pulaski

Dichter, schrijver, blogger, DJ, sensitivist. Stadsleven, literatuur, muziek, film, kunsten. Radioprogramma ‘Zéro de conduite’ op Radio Centraal Antwerpen 106.7 fm en streaming. Toon alle berichten van Martin Pulaski